Wij ontvingen een mail uit Canada van Mariken van Nimwegen (echte naam!) met een verhaal voor onze website. Mariken studeerde aan de Kunstacademie in Rotterdam, verhuisde naar Vancouver en werkte daar 27 jaar als illustrator bij de krant. Ze gaf daar visueel commentaar op achtergronden bij het nieuws. Haar hele leven hield ze zich aan Regel 1 van de Kunstacademie: teken nooit na van een foto! Hieronder haar bespiegelingen over het tekenen op locatie – ze doet dat met een antropologische en journalistieke insteek – en een opwindende ervaring in India.
door Mariken van Nimwegen
Tekenen in een ontwikkelingsland als India is een sociale activiteit. Door te tekenen op locatie verzamel je al gauw een publiek om je heen, dat over je schouder meekijkt en ongevraagd adviezen geeft. Voor de locals ben je een ander soort toerist: niet een die door een lens kijkt en weer verder gaat, maar een die een tijdje op dezelfde plek doorbrengt, die interesse toont en die ‘iets echts’ maakt. Je wandelt hun dagelijks leven binnen en zij geven je er veel goede raad voor terug – precies dat wat je hoopt mee te maken bij het bezoek aan vreemde culturen – misschien wel de enige goede reden om er heen te willen. De taalbarrière kan op veel manieren worden overwonnen – tekenen is er één van.
Waar ik ook reis, teken ik. Ik heb altijd een schetsboek, zachte zwarte potloden en verschillende pennen bij me. Ik maak soms aantekeningen over de kleuren, die ik later eventueel toevoeg in het hotel.
Het mooie van tekenen is dat je je kunt concentreren op één bijzondere gebeurtenis, dat je het stadsgezicht kunt verlevendigen door de straten te ‘bevolken’, dat je verrassende invalshoeken vindt, humor of tegenstellingen, dat je oninteressante ‘achtergrondruis’ kunt weglaten, dat je tekeningen kunt groeperen per thema, of dat je er verhalen bij kunt schrijven. Mijn tekeningen zijn volkenkundige, antropologische en journalistieke aantekeningen.
In sommige culturen is het ongepast om mensen te fotograferen – in elk geval in de tijd dat ik in India tekende, bijna 40 jaar geleden. Schetsen of tekeningen hebben niet de precisie van fotografie, dus kun je de mensen die je tekent een zekere anonimiteit geven; de afgebeelde mensen hoeven niet bang te zijn herkend te worden. Toch weerhield dit een boze marktvrouw in India er niet van om kwaad op me af te komen omdat ik haar tekende – met een stok in de aanslag. Dat zij slechts was afgebeeld als een kleine, onherkenbare figuur in een grotere tekening van haar marktkraam op het plein, kon haar niet geruststellen. Omstanders joegen haar uiteindelijk weg, maar mijn schets bleef onvoltooid. Ik vraag me af of deze mevrouw in deze tijden van alomtegenwoordige fotografie nog zo boos zou reageren.
Dat is het risico van het vak… Mijn werk in de studio geeft me niet dezelfde opwinding als het tekenen op locatie. Ik heb gewerkt als illustrator bij veel openbare ontwerpsessies (inwoners kunnen hun ideeën over de stad dan laten verbeelden in schetsen) en ik werkte als nieuwstekenaar op de redactie van een krant, maar ik ontdekte dat ik pas echt goed gedij bij een ‘plein air’ of ‘op locatie’-benadering van mijn illustratiewerk. Ik vind dit onontbeerlijk om een authentiek en levendig beeld te geven van een bepaalde plaats en de mensen die er leven.
Als kunstenaar-reporter blijf ik op zoek naar nieuwe avonturen.
Recente reacties