Perla in actie.

door Roger Klaassen

Al enige tijd heb ik contact met Perla Messina, een urban sketcher uit Amsterdam. Zij is een enthousiaste urban sketcher en maakt mooie, kleurrijke, heel precieze tekeningen. Perla heeft te kampen met verschillende beperkingen, waardoor het niet altijd makkelijk is voor haar om mee te doen met urban sketchersdagen en waardoor de communicatie met haar niet altijd makkelijk is. Tijd om eens kennis met haar te maken.

Perla heeft een internationaal bestaan achter de rug: ‘Ik ben geboren in Griekenland. Ik woon sinds 1987 in Amsterdam. Ik ben nu bijna 59 jaar oud. In Jeruzalem heb ik grafisch ontwerpen, fotografie, en druktechnieken gestudeerd op de de Bezalel Kunst Academie. Ik studeerde ook Psychologie en Sociologie op Saginaw Valley State University (SVSU) in Michigan, Verenigde Staten. Ik heb tot nu toe in vier verschillende landen op drie continenten gewoond.’

Op het Griekse eiland Aegina (2007). Daar wonen de schoonouders van mijn broer en ik ging daar vroeger op bezoek.

Geen wonder dat Perla heel wat talen spreekt: ‘In mijn dagelijks leven gebruik ik Nederlands, Grieks en Engels en soms ook Hebreeuws. Ik heb ook Frans, Italiaans, Japans, en NGT (Nederlandse Gebaren Taal) geleerd. Ik heb een tijdje vrijwilligerswerk gedaan als tolk en begeleider van doofblinde mensen. In die tijd heb ik ook Braille geleerd. Ik heb altijd iets met talen gehad want in onze familie er werden veel talen gesproken. Mijn opa sprak Grieks, Turks, Spaans en Ladino. Mijn ouders Grieks, Frans en Engels en ik groeide op met drie talen.’

Veel talen spreken wil niet zeggen dat communicatie voor Perla makkelijk was: ‘Als tiener had ik veel communicatieproblemen met leeftijdsgenoten, en kon ik moeilijk vrienden maken op school. Ik dacht toen dat ik door heel veel talen te leren mijn communicatieproblemen kon oplossen. Pas als volwassene kwam ik erachter dat mijn problemen veroorzaakt werden door autisme. In 2008 kreeg ik een officiële diagnose Asperger Syndroom. Een openbaring! Ik kon daarmee mijn hele leven in een heel ander licht zien. Het deed wel veel pijn te beseffen dat ik al 45 jaar lang zo veel problemen in mijn contact met andere mensen had, maar niet wist waar de oorzaak lag.’ Lees ook de tekst in het kader.

Alsof dit nog niet genoeg was, kreeg Perla ook nog te maken met lichamelijke problemen. ‘In 2006 bleek dat ik, net als mijn moeder, HMSN (hereditaire motorische en sensorische neuropathie) had, een erfelijke aandoening van de zenuwen. Patiënten krijgen te maken met afnemende spierkracht en gevoelsverlies in de armen/handen en onderbenen/voeten.’ Van deze aandoening heeft Perla ook veel last bij het tekenen, want de fijne motoriek van haar handen en vingers is aangetast. Aan haar tekeningen is dat niet te zien, want die zijn heel precies en hebben vaak veel details. Perla vertelde me dat ze dan ook uren bezig is met haar tekeningen, waarbij ze regelmatig pauzes moet nemen om haar handen rust te gunnen. Helaas zijn ook niet alle mooie tekenlocaties goed toegankelijk voor haar.

Autisme en communicatie
Mensen die autistisch zijn ervaren dikwijls misverstanden in de communicatie. Dit wordt op sociale media nog eens versterkt.

Sam Peeters (schrijver van ‘Autistisch gelukkig: positief leven met autisme’) schreef me dit: ‘Communicatie op sociale media wordt vaak onderschat, zowel door mensen met als zonder autisme. Heel wat ‘context’ valt weg, en dat is bij sommige mensen met autisme moeilijker, omdat zij meer informatie nodig hebben om van de impact van hun woorden bewust te zijn. Het is als een donkere ruimte wandelen en pas door botsingen jezelf kunnen oriënteren.
Ook al heb je nog zoveel hersenen, elke informele communicatie is nieuw en elke situatie uniek voor veel mensen met autisme. Er zijn mensen die daarin heel voorzichtig zijn, en wantrouwig, en hun teen uitsteken om de temperatuur te peilen, maar er zijn ook mensen die erin vliegen en vinden dat hun waarheid alle ruimte verdient, en mensen hen moeten nemen zoals ze zijn.’

De enige tip die ik kan geven wat communicatie betreft: wees lief, geduldig en tolerant voor elkaar. En als je merkt dat er iets verkeerd gaat in de communicatie in de USk-NL-groep op Facebook, waarbij mensen gekwetst worden, neem dan contact op met mij. Als het nodig is, neem ik persoonlijk contact met de betrokkenen.
Roger Klaassen

Hoftuin and Dignita Café (2019). Achter de Hermitage is een tuin met een gezellig café waar je urenlang in alle rust kunt zitten tekenen.

Urban Sketching

Perla heeft altijd graag getekend: ‘Ik ben altijd een visueel denker geweest met een sterk visueel geheugen. Ik kon me, ook als kind al, beter uitdrukken door schetsen en tekenen dan door woorden en gesproken taal. Toen ik gebarentaal ging leren, voelde het alsof deze visuele taal mijn werkelijk moedertaal was. Met doven had ik nooit communicatieproblemen, want ze denken zoals ik in beelden in plaats van woorden.’

‘Al vanaf mijn studiejaren op de kunstacademie (1979-84) heb ik veel urban sketches gemaakt zonder te weten dat het zo heet [de naam werd ook pas rond 2009 bedacht]. Pas in 2013 ontdekte ik dat ik een urban sketcher was toen ik bij een groep in Amsterdam terechtkwam en daar had ik mijn eerste ervaring met urban sketching met een groep. Ik vond het zo geweldig. Precies wat past bij iemand die autistisch is: met anderen je passie delen, samen zijn met anderen maar toch niet al te veel praatjes hoeven te maken maar in stilte zitten schetsen. Ik was meteen verkocht! Toen in 2014 The Amsterdam Urban Sketchers groep op Facebook tot stand kwam, was ik een van de eerste leden.’

Uitzicht op het centrum van Amsterdam vanuit het Eye museum (2017). In Amsterdam Noord bij het Eye of de NDSM-werf kun je leuke plekjes vinden om het uitzicht richting Amsterdam Centrum te tekenen.

Iemand die al zo lang zo veel tekent, heeft heel wat tekenmaterialen geprobeerd – maar uiteindelijk komt ook Perla tot een kleine, vaste uitrusting: ‘Vroeger gebruikte ik veel technisch tekenpennen van Rotring, omdat ik toen een korte opleiding bouwkundig tekenen volgde. Ook vulpennen, aquarelpotloden, pastels of krijt heb ik gebruikt, van alles wat.’

Dit is wat Perla nu gebruikt bij urban sketching: ‘Ik heb een aquareldoosje van Winsor & Newton dat ik al in de jaren 90 heb gekocht. Dat gebruik ik nog steeds omdat het klein is en makkelijk is mee te nemen. Ik werk verder met een waterbrush, pennen met zwarte watervaste inkt, zoals de Rotring Tikky Graphic, veel kleuren Ecoline Brush Pens, en Uni Posca acryl verfstiften, de witte stiften in het bijzonder.’

VirtualSketch van het gebouw van de Nationale Opera & Ballet, of wel Stopera, in Amsterdam (2020). Door de coronacrisis zit ik ook thuis. Maar gelukkig kun je via Google maps overal gaan tekenen. Hier zie je ook mijn Winsor & Newton aquareldoosje, de Uni Posca met witte acryl verf, de Rotring Tikky Graphic en de Ecoline Brush Pen.

In de praktijk

Zoals de meeste mensen die aan de beurt zijn geweest in onze interviews, heeft Perla eigenlijk geen vervelende ervaringen opgedaan bij urban sketching.

‘Wel eens een heel grappige ervaring. Wij waren met een groep aan tekenen in de Jordaan. Ik zat met een paar anderen een hoekpand te schetsen waar op de begane grond een kapsalon was gevestigd die pas net was geopend. Ik was druk aan het schetsen, want op de gevel zat een prachtig en ingewikkeld houtsnijwerk. Ik had niet gemerkt dat iemand heel dichtbij naast me stond te kijken naar wat ik aan het schetsen was. Ik schrok toen ik naast me ineens een stem hoorde zeggen: “Ik wil hem kopen”. Ik keek om en zag een man, die herhaalde dat hij mijn schets wilde kopen. Ik was verbaasd, en kon amper antwoorden dat de schets nog niet klaar was (het was pas een ruwe potloodschets die nog afgewerkt en ingekleurd moest worden), dat ik een hobby-tekenaar was en mijn werk niet verkocht. Hij had dat antwoord niet verwacht en liep een beetje boos weg… Dagen later zocht ik op internet naar informatie over het pand en kwam ik erachter dat hij de nieuwe eigenaar was van de nieuwe kapsalon op de begane grond. Ik heb hem nog een foto van de tekening gestuurd toen die klaar was, maar helaas heb ik nooit meer iets van hem gehoord.’

Wat of waar teken je graag? Perla: ‘Bijna overal. In de stad, op het strand (als ik in Griekenland ben), of in het park… Ik vind het leuker als ik ergens in de natuur zit en een landschap met een of twee gebouwen of bomen en planten teken. In de natuur tekenen vind ik ook leuk omdat er geen of weinig mensen zijn.’

Live model tekenen vind ik ook heel erg leuk om te doen.

Perla geeft een paar tips voor locaties in Amsterdam: ‘Er zijn veel mooie locaties in Amsterdam. Van de oude gebouwen in de binnenstad tot de moderne architectuur op de Zuidas. Er zijn hoge torens zoals het Okura Hotel en schattige kleine huisjes zoals in de Diamantbuurt, vlakbij waar ik woon.’

‘Modeltekenen is ook een favoriete bezigheid en ik ga graag naar plekken zoals OT301 [op de Overtoom in Amsterdam] waar live model drawing workshops zijn op dinsdagavond.’

Bedankt voor je openhartige verhaal, Perla!