door Roger Klaassen

Nu we de komende weken nog thuis moeten blijven – en met een avondklok voor de deur – wil ik jullie meenemen op een reis door de tijd. Want ‘urban sketching’ mag dan een term zijn die pas een jaar of vijftien oud is, tekenen was tot de uitvinding van de fotografie natuurlijk dé manier om je omgeving vast te leggen. Veel oude schetsboeken zijn tegenwoordig te vinden in online archieven.

Wat ik leuk vind aan die oude schetsboeken, is dat ze de eeuwen overbruggen – ik zie mezelf al naast ze staan met mijn eigen schetsboekje.

Ik pikte er een paar uit…

Hubert Robert

Als ik de schilderijen van de Franse landschapsschilder Hubert Robert (1733-1808) bekijk, voel ik een zekere vermoeidheid opkomen: de dramatische landschappen vol Romeinse ruïnes en bruggen vervelen na een tijdje. Ik voel ook de enorme afstand in de tijd, zijn schilderijen zijn echt uit een lang vervlogen tijd.

Maar dan het schetsboek dat hij voltekende tijdens een verblijf in Rome in 1760 – het papier is vergeeld, maar de tekeningen zouden gisteren gemaakt kunnen zijn. Vooral zijn pentekeningen met wassingen zijn een lust voor het oog. Ze zijn vlot getekend, levendig en overbruggen moeiteloos twee-en-halve eeuw.

Je kunt zijn schetsboek bekijken op de site van de Morgan Library & Museum (New York). Volg deze link en dan kun je door het schetsboek heen bladeren.

Hendrik Petrus Berlage

Wie kent de architect Berlage (1856 -1934) niet? Zoals zoveel architecten maakte Berlage ook schetsen van de steden en plaatsen die hij bezocht. In 1880/81 maakte hij een ‘Grand Tour’ door Italië.

Op de site van het Nationaal Architectuur Instituut kun je een paar tekeningen zien die Berlage maakte tijdens die ‘Grand Tour’. Uit de schetsen blijkt nog niets van de vernieuwende architectuur waar Berlage om bekend staat; we zien pittoreske stadgezichten en zelfs een lief ezeltje…

Hier kun je door een paar bladzijdes bladeren.

Edme Bouchardon

Ook de Franse beeldhouwer Edmé Bouchardon (1698- 1762) reisde naar Italië. Je zou het werk van Bouchardon kunnen kennen van zijn beelden in de tuinen van Versailles. Het is duidelijk dat Bouchardon zich liet inspireren door de beelden uit het oude Rome. Zijn schetsboek staat bol van de trefzekere, elegante tekeningen van beelden.

Ik vermoed dat nog heel veel van de door Bouchardon getekende beelden nog zijn te vinden in musea en kerken in Rome – is het nu geen verleidelijke gedachte dat je in de voetsporen kunt treden van zo’n oude beeldhouwer en hetzelfde beeld kunt gaan tekenen?

Ook dit schetsboek kun je vinden op de site van de Morgan Library & Museum in New York. Volg deze link en ga lekker bladeren.


Ik hoop dat je met het bladeren door het werk van deze drie urban sketchers een avondklok-avondje kunt doorkomen. Mijn lijstje met oude schetsboeken is nog lang, dus wie weet maak ik nog een paar van deze artikelen. Ook tips zijn welkom!