door Linda Toolsema
In dit interview maken we kennis met Penny Branbergen-Setyowati. Pas sinds 2019 woont ze in Nederland, maar ze is inmiddels een vaste deelneemster aan de Urban Sketchers bijeenkomsten in Groningen en aan de National Sketch Days. Zoals jullie zullen zien, maakt ze prachtige aquarellen. Penny werkt hard aan haar Nederlands, maar Engels was voor dit interview nog even makkelijker.
Voor een Nederlandse vertaling: klik hier.
Penny Branbergen-Setyowati in actie
Penny Branbergen-Setyowati (42) lives in a small village in the province of Groningen. As a kid, Penny loved to draw and she drew a lot of comics. In high school she was an illustrator for a school magazine for three years and she dreamt of having a job that would allow her to draw every day. “But then, for some reason, I ended up becoming an architect,” Penny says. She completed her bachelor’s degree in architecture in Surabaya, Indonesia, and worked as an architect and interior designer in a company in Bali, Indonesia, until 2015. Since July 2019 Penny lives in the Netherlands with her husband. “Currently, I am still struggling to learn the Dutch language, and I keep practicing watercolour while doing remote freelance jobs.”
From Bali to Surabaya to Groningen
Back in Indonesia when Penny worked at the office, she mainly spent her days in front of the computer, even during the weekend. One day her boss hired an artist to make some watercolour elements on the presentation drawing to make it more attractive. At that time, Penny saw how beautifully the watercolour worked. “I had been using watercolour for a few tasks at college, but at the time I didn’t have enough knowledge about it, so it didn’t look good.”
Through her artist colleague Penny then met other artists and designers from many companies in Bali. One of them is Rudy Ao, a professional illustrator who lived in Singapore for two years and had just come back to Bali. “He told us about the urban sketchers community and showed the book of Urban Sketchers Singapore. We were so excited to hear about it and thought about making a USk Bali chapter.” In November 2012 the group officially became the USk Bali chapter with Rudy Ao as the leader. He and a few of his friends are experts with watercolour and in a couple of meetings they held free watercolour workshops for anyone who needed it. After that, the group headed out on the street for a sketch on location.
Bali Ground Zero Monument, 2013. “My first outing with the USk Bali group in January 2013 was a special moment for me. I was a bit nervous because I felt everybody was looking at me. I sketched directly with a drawing pen and added a little bit of watercolour wash. I realized then that drawing on location could be so challenging even we had already learned about and trained all drawing theories.”
At college, Penny took a subject that required a sketch of an urban landscape on location, after learning all about the theories of perspectives. Even though she loved it, she didn’t make it a routine because of other heavy tasks at that time. But in the first year of the USk Bali group, Penny sketched every day “as if I had become addicted”. At the time, she did not use watercolour often yet. She tried to skill her freehand sketching without erasing, so she used only a drawing pen. She always carried her A5 size sketchbook with her and tried to sketch everything everywhere.
In December 2015, Penny resigned from the company in Bali because of family reasons. She moved back to her hometown in Surabaya as a freelancer and joined USk Surabaya led by LK Bing, whom some of the readers may know as a workshop teacher at the USk symposium. After moving to the Netherlands Penny became an active member of USk Groningen.
Kaminarimon gate in Asakusa, Tokyo, Japan, 2016. “Sketching in the crowd with a fellow sketcher from Singapore. Usually, when I go sketching outside, I look for a comfortable place to sit and observe. But that time there was no place to sit and relax, and we wanted to sketch this most touristic place, so we were standing in front of the gate and sketched for about half an hour. It was such a crowd, yet it seemed that everybody was too busy to pay attention to us.”
Watercolour
As you may have noticed, Penny is a big fan of watercolour – she says she fell in love with it. “The watercolour mantra of less is more shows that you can do so little with it and say so much, and I still find it miraculous. Until now, I’m still learning about it. For urban sketching, watercolour is the perfect choice to use. It’s a simple set up, clean, can naturally create vibrant and translucent colour, and it’s quick drying – but the latter, of course, depends on the weather.”
Penny mostly uses watercolour after a pencil sketch. She uses various brands, including Holbein, Daniel Smith, and Winsor and Newton. She always has two sizes of brushes in her tool wallet, a mop brush for big washes and a small round brush for details. She paints in sketchbooks, on paper blocks, or loose sheets. “For me, paper is the most important thing because I mostly draw with many layers and washes, especially when painting en plein air.” Penny’s favourite sketchbook is from Stillman & Birn (Delta or Beta series). She also uses Canson Montval paper (spiral bound), and watercolour blocks from Arches and Saunders Waterford.
But if Penny wants to do a quick sketch, to catch a moment in a limited time, she needs a faster way to sketch. In those situations she finds it convenient to use a drawing pen. At the moment she enjoys using a fountain pen (Lamy Safari) with black waterproof ink.
Surabaya, 2012/2016. “How interesting to see how we grow through years of urban sketching. These sketches I made in a same location. The building’s façade has changed and so did my drawing. I got braver to draw without my drawing pen on my second drawing.”
Sketching experiences
The way people react to urban sketching can be very different across countries. “In Indonesia, people sketching on location always become an attraction, especially when sketching in a public space or a village. The kids will come after you, sometimes only looking, and if they think you are nice, they will love to have a little chat.” Also, one day Penny sketched an urban scene in front of a hotel in Bali, and the security guard came after her. He curiously asked and looked at what she was doing, but then it became a pleasant conversation. As most sketchers will probably recognize, those kinds of experiences and memories become special moments in every location.
While living in a new place is exciting, the adjustment process can be overwhelming. Becoming a new member in a different culture makes everything more interesting. Now in her third year since joining USk in the Netherlands, Penny says that moving abroad creates a good experience for her, and sketching helps her accommodate to living in a new country. She adds: “I almost didn’t have bad experiences with sketching on location, except of course the weather, because the weather here in the Netherlands is totally different from Indonesia. Last year, I challenged myself to sketch when the canals were frozen in the winter. Sketching on location with the temperature below zero was an achievement for me as a tropical person. It also made my water brush frozen immediately, but surprisingly it came out nice effect of the frost on my paper. And I got tips from Linda to put a bit of gin or vodka in the water brush to prevent paint from freezing.”
Siem Reap, 2015. “This sketch may not be a beautiful drawing, but it was so memorable for me. With my brother, who is also an urban sketcher, we travelled to Cambodia and sketched at Angkor Wat Siem Reap, the largest complex of temples in the world. We didn’t sketch at the main temple because it was too crowded with hundreds of tourists, and the temperature soar to 35 degrees Celsius or even higher! We went to another temple where we could relax and sketch in the shade. We had shade, but also insects around us… And we couldn’t avoid a group of tourists who stood behind us watching while we were drawing.”
Everything can be sketchworthy
At college, Penny learned about the history of architecture over centuries, and how architecture grows from time to time. This topic always got her attention. As she draws the built environment, she would like to know who the architect and the history of the objects are. Townscapes or cityscapes with old buildings are her favourite subject. “I always get excited if I go somewhere new, to a place I’ve never been before, strolling and looking around. Then I observe the Iocation and choose which angle would be good to draw. Sometimes I use my phone’s camera to make a drawing composition (tip!). I prefer to record the urban landmark of the place or something special that makes a focal point for my drawing.”
Cologne, Germany, 2021. “Quite intimidated by the building, I managed to make this drawing on location. Luckily it was sunny, so it was easier to create the contrast of the building.”
Penny is convinced that everything can be sketchworthy, especially on a sunny day. As an urban sketcher, every place can be a source of inspiration, whether it is daily sceneries or capturing a special moment. Urban sketching is about communicating ideas to those around you. “Interestingly, when it’s cold or wet or when we’re in a crowd or in a rush, we get a quality of urgency in a drawing, which makes the drawing special and sometimes this can be our best work.” That’s another tip for you: try and draw in challenging situations on location and see what happens. But if you are not ready for that yet – or not in a challenging situation – try this: “My standard drawing advise is always to carry a sketchbook and draw what you like, not what you think people want. Don’t compare your drawing with others. Every work is a result of accumulated experience, so keep it light-hearted and fun!”
Penny concludes the interview with a remark on the USk community: “The biggest advantage of being an urban sketcher is never feeling alone wherever you are staying or living. Sketchers are everywhere. All of them are amazing people and being a part of a large community is amazing. It is always ‘gezellig’! 😊”
Leeuwarden Station, 2020. “Summertime is always a perfect time to draw outside. I would say this is one of my favourites, with all the urban furniture, figures, traffic, and vehicles, the drawing become alive.”
USK Interview: Penny Branbergen-Setyowati
door Linda Toolsema (vertaling Roger Klaassen)
Penny Branbergen-Setyowati
Penny Branbergen-Setyowati (42) woont in een klein dorpje in de provincie Groningen. Al als kind, hield Penny van tekenen en maakte ze veel strips. Op de middelbare school was ze drie jaar lang illustrator voor de schoolkrant en droomde ze van een baan waarbij ze elke dag kon tekenen. “Maar om de een of andere reden werd ik uiteindelijk architect”, vertelt Penny. Ze haalde haar bachelor in architectuur in Surabaya in Indonesië en werkte tot 2015 als architect en interieurontwerpster voor een bedrijf op Bali. Sinds juli 2019 woont Penny met haar man in Nederland. “Op het moment worstel ik nog met het leren van de Nederlandse taal en oefen ik met schilderen met aquarel, terwijl ik op afstand freelance projecten doe.’
Van Bali naar Surabaya naar Groningen
Toen Penny op kantoor werkte in Indonesië, bracht ze de dagen meestal door achter de computer, zelfs tijdens de weekenden. Op een dag huurde haar baas een kunstenaar uit om een presentatietekening aantrekkelijker te maken met wat gedeeltes in aquarel. Penny zag hoe mooi waterverf werkte. “Ik had wel aquarel gebruikt voor wat opdrachten op school, maar toen had ik er nog niet voldoende ervaring mee en zag het er niet goed uit.”
Via haar kunstenaar-collega ontmoette Penny vervolgens andere kunstenaars en ontwerpers van allerlei bedrijven op Bali. Eén van hen is Rudy Ao, een professionele illustrator die net was teruggekeerd naar Bali na twee jaar in Singapore te hebben gewoond. “Hij vertelde ons over de urban sketchersgemeenschap daar en liet een boek zien van Urban Sketchers Singapore. We waren hier zo enthousiast over en bedachten een USK Bali afdeling op te zetten.” In november 2012 werd deze groep het officiële chapter USk Bali met Rudy Ao als leider. Hij en enkele van zijn vrienden waren aquarel-experts en tijdens enkele bijeenkomsten gaven ze aquarel-workshops aan wie het maar nodig had. Daarna ging de groep de straat op om op locatie te werken.
Bali Ground Zero Monument, 2013. “Mijn eerste bijeenkomst met de USk Bali-groep in januari 2013 was een bijzonder moment voor mij. Ik was een beetje zenuwachtig omdat ik het gevoel had dat iedereen naar me keek. Ik tekende meteen met een tekenpen en daaroverheen wat aquarel. Ik realiseerde me daar dat tekenen op locatie een flinke uitdaging is, zelfs nadat we al over tekentheorieën hadden geleerd en ermee hadden geoefend.”
Op de universiteit koos Penny een vak waarbij ze een schets van een stadslandschap moest maken, na een aantal lessen perspectieftheorie. Ook al vond ze het leuk om te doen, maakte ze er geen gewoonte van, vanwege andere zware opdrachten op dat moment. Maar in het eerste jaar van de USK Bali-groep schetste Penny elke dag “alsof ik er aan verslaafd was geworden”. Ze gebruikte toen nog niet vaak aquarel. Ze probeerde zich te bekwamen in het met de hand tekenen zonder te gummen, dus gebruikte ze een tekenpen. Ze droeg altijd haar A5 schetsboek bij zich en probeerde overal en alles te tekenen.
Vanwege familie-omstandigheden nam Penny in december 2015 ontslag bij het bedrijf op Bali. Ze keerde terug naar haar geboortestad Surabaya, werkte als freelancer en sloot zich aan bij USk Surabaya, geleid door LK Bing, die sommigen van ons misschien kennen als workshopinstructeur op het USk Symposium in Amsterdam. Na haar verhuizing naar Groningen werd ze een actief lid van USk Groningen.
Kaminarimon Poort in Asakusa, Tokyo, Japan, 2016. “Ik tekende daar tussen de bezoekers met een collega schetser uit Singapore. Normaal, als ik buiten ga tekenen, zoek ik altijd een comfortabele plek uit waar ik kan zitten en rondkijken. Hier was geen plek om te zitten en te ontspannen, maar we wilden deze supertoeristische plek tekenen en dus gingen we pal voor de poort staan en tekenden er een half uur. Het was een grote menigte, maar het leek of iedereen te druk was om ons op te merken.”
Aquarel
Jullie hebben vast gemerkt dat Penny een grote liefhebber is van aquarel – ze zegt dat ze er verliefd op is. “Het aquarel-mantra ‘less is more’ laat zien dat je al door heel weinig te doen heel veel kunt zeggen, en dat vind ik nog steeds wonderlijk. Ik leer er nog steeds meer van. Voor urban sketching is aquarel perfect. Het is een eenvoudig mee te nemen, schoon, het kan heel levendige en transparante kleuren geven en het droogt snel – al is dat afhankelijk van het weer, natuurlijk.”
Penny brengt de aquarelverf meestal aan op een potloodschets. Ze gebruikt verschillende merken, waaronder Holbein, Daniel Smith, en Winsor & Newton. Ze heeft altijd penselen in twee maten in haar etui, een ‘mop brush’ (‘verwaspenseel’) voor grote vlakken en een smal, rond penseel voor de details. Ze schildert in schetsboeken, papierblokken of op losse vellen. “Voor mij is papier van het grootste belang, want ik werk met veel lagen over elkaar, vooral als ik buiten schilder.” Penny’s favoriete schetsboeken zijn die van Stillman & Birn (Delta of Beta series). Ze gebruikt ook spiraalgebonden papier van Canson Montval, en aquarelblokken van Arches en Saunders Waterford.
Maar als Penny een snelle schets wil maken, om in korte tijd een moment vast te leggen, dan heeft ze een snellere manier om te schetsen. In zulke situatie is het fijn om een pen te gebruiken. Op het moment heeft ze veel lol van haar vulpen (Lamy Safari) met zwarte, watervaste inkt.
Surabaya, 2012/2016. “Wat is het interessant om te zien hoe we zijn vooruitgegaan door jaren van urban sketching. Ik maakte deze schetsen op dezelfde plek. De gevel van het gebouw is veranderd, net als mijn tekenvaardigheid. Bij de tweede tekening durfde ik de tekening aan te pakken zonder tekenpen.”
De manier waarop mensen reageren op urban sketchers verschilt sterk van land to land. “In Indonesië worden mensen die buiten tekenen altijd een attractie, vooral als je op een plein of in een dorpje tekent. De kinderen komen op je af, soms alleen om te kijken, en als ze denken dat je wel aardig bent, dan vinden ze het leuk om met je te kletsen.” Op een dag stond Penny een stadgezicht te tekenen voor een hotel op Bali en een beveiliger kwam op haar af. Hij was nieuwsgierig en keek wat ze aan het doen was, en het werd een aardig gesprek. De meeste tekenaars zullen dit wel herkennen, dit soort ervaringen en herinneringen maken bijzondere momenten op welke plek dan ook.
Al is verhuizen naar een nieuwe plek heel opwindend, het aanpassingsproces kan overweldigend zijn. Een nieuw lid te zijn van een andere cultuur maakt alles interessanter. Het is nu drie jaar geleden dat ze voor het eerst meedeed met urban sketchers in Nederland, en Penny vertelt dat emigreren voor haar een goede ervaring was, waarbij het schetsen haar helpt om zich thuis te voelen in een nieuw land. Ze vertelt: “Ik heb bijna geen vervelende ervaringen gehad met buiten tekenen, behalve natuurlijk het weer, want dat is hier in Nederland totaal verschillend evan Indonesië. Afgelopen jaar heb ik mezelf uitgedaagd om te gaan tekenen toen de grachten bevroren waren. Buiten tekenen bij temperaturen onder nul was een prestatie voor mij als mens van de tropen. Het zorgde er ook voor dat het water in mijn penseel bevroor, maar dat gaf verrassend genoeg een mooi vrieseffect op mijn papier. Ik kreeg de tip van Linda om een beetje gin of wodka in mijn penseel te doen om bevriezing te voorkomen.”
Siem Reap, 2015. “Deze schets is misschien geen mooie tekening, maar het was een gedenkwaardig moment voor me. Ik reisde met mijn broer, ook een urban sketcher, naar Cambodja en schetste bij Angkor Wat Siem Reap, het grootste tempelcomplex ter wereld. We tekenden niet bij de hoofdtempel omdat het daar te druk was met honderden toeristen en de temperatuur liep op tot 35 graden of hoger. We gingen naar een andere tempel waar we ontspannen konden zitten en tekenen in de schaduw. We hadden niet alleen schaduw, maar ook insecten… en we konden een groep toeristen die achter ons stond te kijken wat we tekenden niet ontwijken.”
Alles kan schetswaardig zijn
Op de universiteit leerde Penny over architectuurgeschiedenis door de eeuwen heen en hoe die zich van periode tot periode heeft ontwikkeld. Dit onderwerp heeft altijd haar aandacht gehouden. Als ze de gebouwde omgeving tekent, wil ze graag weten wie de architect was, en de geschiedenis van het object. Dorpsgezichten en stadsgezichten met oude gebowuen zijn haar favoriete onderwerpen. “Ik raak altijd opgewonden als ik naar een nieuwe plek ga waar ik nog nooit geweest ben, als ik daar rondwandel en rondkijk. Dan bekijk ik de plek en kies vanuit welke hoek ik het wil tekenen. Soms gebruik ik de camera van mijn telefoon om de juiste compositie te vinden (tip!). Ik kies er graag voor om van het opvallendste kenmerk van die plek of van iets bijzonders de focus te maken van mijn tekening.”
Keulen, Duitsland, 2021. “Ook al was ik behoorlijk geïntimideerd door dit gebouw, het lukte om deze tekening op locatie te maken. Gelukkig was het zonnig, zodat het eenvoudiger was om de contrasten in het gebouw te creëren.”
Penny is er van overtuigd dat alles schetswaardig kan zijn, in het bijzonder op zonnige dagen. Voor een urban sketcher kan elke plek een bron van inspiratie zijn, of het nu dagelijkse gebeurtenissen zijn of een speciaal moment. Urban sketching gaat over het overbrengen van ideeën naar de mensen om je heen. “Het is interessant dat, als het koud is of nat, of als we haast hebben, dat onze tekeningen dan een spontane kwaliteit krijgen die de tekening bijzonder maakt en dat soms ons beste werk kan zijn.” En dat is meteen een andere tip: probeer te tekenen in lastige situatie op locatie en kijk wat er gebeurt. Maar als je hier nog niet klaar voor bent – of je zit niet in een lastige situatie – probeer dan dit eens: “Mijn standaard tekenadvies is om altijd een schetsboek bij je te hebben en te tekenen wat je zelf leuk vindt, niet wat je denkt dat anderen ervan denken. Vergelijk jouw tekening niet met die van anderen. Elk werk is het resultaat van opgebouwde ervaringen, dus probeer het licht en plezierig te houden!”
Penny sluit het interview af met een opmerking over de USk-gemeenschap: “Het grootste voordeel van een urban sketcher te zijn, is dat je je niet alleen hoeft te voelen, waar je ook verblijft of woont. Sketchers zitten overal. Het zijn allemaal fantastische mensen en het is gewedlig om deel uit te maken van een grote community. Het is altijd gezellig! 😊”
Leeuwarden Station, 2020. “Zomer is de perfecte tijd om buiten te tekenen. Ik zou zeggen dat dit één van mijn favoriete tekeningen is; met het stadsmeubilair, de mensen, verkeer en auto’s komt de tekening tot leven.”
Recente reacties