door Roger Klaassen

In het begin van de corona-periode maakte ik een kleine serie van vier artikelen over historische schetsboeken, waar ik toen veel reacties op kreeg. In dit artikel wil ik jullie wat vertellen over een persoonlijk project waar ik al een tijdje aan werk, met de titel ‘Voetsporen – Tekenaars in Culemborg’. Ik hoop dat het jullie zal inspireren om zoiets te doen in jullie eigen woonplaats!

Het project ‘Voetsporen’ is gebaseerd op een heel simpel idee. Ik begon met het verzamelen van tekeningen die in het verleden in mijn woonplaats Culemborg zijn gemaakt (‘verzamelen’ door in online archieven te zoeken). Daarna zocht ik de plekken op waar die tekeningen gemaakt zijn en maakte daar mijn versie anno nu. Ik ben zoveel mogelijk uitgegaan van ter plekke gemaakte schetsen – echte ‘urban sketches’ dus – en niet van schilderijen of gravures die daarvan afgeleid zijn (en waar heel veel bij werd verzonnen).

Ik begon aan dit project uit interesse, maar ook om mijn woonplaats weer met een frisse blik te bekijken. Ik had daar al heel veel getekend en had behoefte aan enige nieuwe inspiratie. In eerste instantie was het ook geen ‘project’ of een plan, maar het groeide en groeide (of eigenlijk: het ontspoorde). Het bleek nog veel leuker en interessanter dan ik had kunnen vermoeden!

Het uiteindelijke project ‘Voetsporen’ heeft drie kanten.

Ten eerste is daar iets als de ‘historische sensatie’: ik deed wat andere tekenaars ooit deden op precies dezelfde plek. Vooral op moeilijk bereikbare plaatsen was dat extra leuk. Voor sommige tekeningen moest ik in achtertuinen zijn, en dan zocht ik samen met de bewoners de precieze plek op waar de tekenaar moest hebben gestaan – een stap naar links of naar rechts maakte al een verschil.

Ten tweede leerde ik heel veel over mijn eigen woonplaats. Sommige plekken zijn ogenschijnlijk nauwelijks veranderd, op ander plekken is heel veel gesloopt en gebouwd. En er waren ook plekken waar niet herkenbaars meer was – zo’n plek was dan niet geschikt om te tekenen – althans niet in dit project.

En ten derde heb ik veel geleerd over de kunstenaars die hier kwamen. Zo was ik onbekend met het fenomeen ’topografische tekenaars’ , tekenaars die in de 18e eeuw door ons land reisden om stadsgezichten, kastelen, kerken en andere opvallende bouwwerken te tekenen. Op basis van hun schetsen werden dan gravures gemaakt om atlassen te drukken. In de 19e eeuw waren romantische Hollandse stadsgezichten in de mode. Kunstenaars zochten naar pittoreske plaatsen, maakten schetsen en werkten die in hun ateliers uit tot schilderijen, waarbij ze vaak fantasievolle ingrepen deden.

Kortom: ik heb bijzonder veel plezier gehad (en heb het nog) met dit project. Probeer het zelf eens in je eigen woonplaats. Zoek naar oude tekeningen – ik begon zelf in simpelweg met zoeken in Google. Veel musea hebben websites waar je online door schetsboekjes kunt bladeren. Ik kwam door mijn project terecht in de archieven van ons lokale museum (Museum Elisabeth Weeshuis), en zelfs in de kelders van het B.C. Koekkoek Haus in het Duitse Kleve.

Je zult al snel merken dat het je op nieuwe plekken brengt en dat het je veel leert over bekende plekken. Veel plezier!


Voor wie geïnteresseerd is, enkele data:

  • Vanaf 3 mei zijn de hele maand mei tekeningen van mijn project ‘Voetsporen – Tekenaars in Culemborg’ te zien in de Kapel van het Elisabeth Weeshuis in Culemborg. Toegang is gratis.
  • Op 7 mei tekenen we in Culemborg met de Urban Sketchers Betuwe. We beginnen om 13.00 uur, we verzamelen bij het Elisabeth Weeshuis. Iedereen is welkom!
  • Op 19 mei geef ik een lezing over mijn project in Theater De Fransche School in Culemborg. Aanvang 20.00 uur. Toegang is gratis.

Meer informatie over dit project kun je lezen en bekijken op mijn website.


Heb jij zelf ook een interessant ‘project’ als dit – of als dat van Dineke Romeijn die elk jaar hetzelfde plekje tekent in het Arboretum in Wageningen – mail ons dan: info@urbansketchers.nl.