Tekst in je tekening

30 juni 2022

door Anne Rose Oosterbaan

Tekst in je tekening herinnert je er later aan wat je zag, voelde en rook tijdens het schetsen. Zo kan het ook. 

Tekst in je tekening. Je maakt een tekening van wat je ziet, bijvoorbeeld tijdens een tekenevenement of als je op vakantie bent. Je hebt het naar je zin, je ziet, hoort en ruikt alles en wilt eigenlijk meer mee naar huis nemen dan alleen de tekening en je herinnering. Je kunt daarom je indrukken bij de tekening schrijven: waar het is, en hoe je je er voelt. Of je wilt je emoties met anderen delen, hopen dat ze het lezen en ook voelen wat je meemaakt. Er zijn veel redenen waarom je tekst bij een tekening zou kunnen plaatsen.

In deze editie van Zo kan het ook zie je hoe tien schetsers tekst in hun tekening opnamen. Zo kan het ook.

English version: click HERE.

Moh’d Bibelsi heeft een bijzondere reden om tekst in zijn tekening te schrijven. Zijn handschrift is zó elegant, dat het een visueel, decoratief onderdeel wordt van de tekening. In dit geval geeft het niet dat ik het niet kan lezen.

Bibelsi, geboren in Amman (Jordanië) en verhuisde op zestienjarige leeftijd naar Oklahoma (Verenigde Staten) om er architectuur te studeren. Inmiddels hij hij zelf professor architectuur aan de Oklahoma State University. Vaak voegt hij handgemaakte aquarellen aan een bouwtekening toe omdat de ontwerpen dan menselijker ogen, minder kil.

Over dat lesgeven zegt Moh’d: ‘Tegenwoordig wordt negentig procent van het werk van een architect op een computer gedaan. Hoewel computers belangrijk zijn – ze stellen ons in staat om dingen te zien en te doen die voorheen niet mogelijk waren – heb ik mijn studenten altijd geleerd zichzelf uit te drukken met hun handen en hun potloden. Schetsen om na te denken, zoals ik het noem, geeft de student of professional de kans om na te denken over de reden waarom hij iets maakt. Ik geloof dat dit goed is voor de architect, voor anderen in de gemeenschap en uiteindelijk voor de wereld.’

Deze tekening is gemaakt door Annick Botrel, illustrator en workshopdocent uit Parijs. Ze was op vakantie in Batz-sur-Mer, aan de kust bij Nantes, en zag dat de cabines op het strand allemaal een andere kleur geel hadden: botergeel goud­geel, napelsgeel, kanariegeel, eigeel… noem maar op. In de winter staan de cabines in de opslag, in de zomer staan ze op een verhoging bij het strand. Annick vond het zo bijzonder, al die kleuren geel, dat ze er met plezier een tekening van maakte. Ze schreef erbij: vijftig tinten geel. Om dat te benadrukken heeft ze onderin een dotje kleur bewaard van elke kleur geel die ze in de tekening heeft gebruikt.

Annick is van oorsprong grafisch ontwerper, maar een aantal jaar geleden sloot ze haar computer af en trok met pen en verf naar buiten. En ze sloot zich aan bij de Urban Sketchers Parijs. Annick ziet haar schetsboek als een reisdagboek. Zo kan ze haar ervaringen met iedereen delen. Haar eerste reisschetsboek maakte ze in 1989, toen ze naar Roemenië ging. Sindsdien zet ze haar indrukken op papier als ze op stap gaat. Avontuur hoeft niet ver weg te zijn, het is voor Annick meer een blik op de wereld om haar heen.

De tweede tekening maakte Annick verleden jaar, in haar eigen stad Parijs, toen Christo de Arc de Triomphe had ingepakt. Er bestonden onder bewoners en bezoekers van de stad verschillende meningen over deze actie, niet allemaal positief. Annick had besloten de ingepakte Arc te tekenen en had daardoor volop de de tijd om commentaar van bezoekers te horen,. Ze heeft een paar opmerkingen in haar tekening geschreven. Voorbeelden: ‘ik stik’, ‘drie kilometer touw’ en ‘eerlijk gezegd, het is lelijk’. Wij kunnen er nu van genieten. Dat is het voordeel van tekst in een tekening.

Ook Detlef Surrey, zelfstandig illustrator en striptekenaar uit Berlijn wilde zijn herinneringen vastleggen toen hij in Dresden op de Theaterplatz tekende. Wel zo handig om erbij te schrijven wat hij toen zag, voor hemzelf en voor ons. Hoewel Detlef zijn hele leven al tekent, tekende hij op een gegeven moment voor zijn werk uitsluitend op de computer, digitaal. Hij had het gevoel dat hij het contact met traditionele media verloor. Hij realiseerde zich dat hij, naast zijn werk als illustrator, nauwelijks zomaar, voor de lol buiten tekende. Hij pakte zijn jas, ging naar buiten, kocht een schetsboek en wat pennen, ging naar een café en begon met schetsen. Hij voelde opnieuw het pure plezier van het tekenen, hij hoefde zich hier geen zorgen te maken over opdrachten van klanten en de druk van deadlines die hij in zijn dagelijkse professionele werk zo vaak tegenkwam.

Sindsdien heeft Detlef altijd een schetsboek bij zich en gebruikt dat om alles om hem heen vast te leggen – zowel op reis als in zijn eigen stad Berlijn. Zijn advies: ‘Probeer niet perfect te zijn. Perfectionisme remt je groei, het beperkt je. Je hoeft niet alles te laten zien in je schets.‘

Voor wat betreft de tweede schets: hier overkomt Detlef hetzelfde als Annick bij de Arc de Triomphe in Parijs: hij zit op z’n gemak te tekenen op een rommelmarkt en hoort om zich heen allerlei opmerkingen. Het was in Bétaille in de Dordogne (Frankrijk) waar Detlef was om een workshop te volgen. Een paar voorbeelden: ‘Wat is het toch mooi weer, meneer’, ‘De schoenen zijn maat 37’, ‘Wilt u taart?’, ‘Is dat leuk, werken met muziek?’. Opmerkingen die niets met elkaar te maken hebben, maar omdat Delef ze heeft opgenomen in zijn tekening, herkennen wij de sfeer op de markt meteen. Dat kun je bereiken met tekst in de tekening.

Pat Southern Pearce, een Engelse artiest die woont in de buurt van Manchester (Engeland) heeft het gebruik van tekst in een tekening naar een hoger niveau getild. Pat tekent graag op getint papier en gebruikt daarvoor alle materialen die onder handbereik zijn: inkt, aquael, acryl­stiften, permanente en wateroplosbare inkt, oliekrijt, het maakt haar niet uit. Ze mengt ze allemaal met elkaar, in totale vrijheid. Ze gebruikt graag tekst die ze tegenkomt, zoals hier het logo van Co-op, en voegt daarna haar eigen tekst toe. Pat heeft een eigen stijl in lettering ontwikkeld, die deels is gebaseerd op teksten uit de Art Nouveautijd. Behalve de informatie op de tekening is het ook een decoratief element, dat de tekening beslist meerwaarde geeft. En je ziet meteen wie de tekening heeft gemaakt, het is onmiskenbaar de stijl van Pat Southern Pearce.

De tekenstijl van Nathyi Regner, freelance grafisch ontwerper uit Straatsburg (Frankrijk) herken je onmiddellijk. Ze tekent bij voorkeur in een leporello-tekenboek (een lange strook papier, gevouwen als een harmonica). Als iets haar niet bevalt, plakt ze er een stukje papier overheen en tekent doodleuk verder. Ze schetst haar omgeving, probeert de persoonlijkheid van de mensen die ze ziet te vangen in haar schetsen, het worden snapshots van het leven. Dat tekenen is voor Nathyi tevens een manier om haar directe omgeving beter te leren kennen, het geeft haar een andere blik op haar eigen stad. Ze wisselt architectuurtekeningen af met mensen, details uit de omgeving en schrijft daar kleine tekstjes bij. De teksten lijken alle tekeningen met elkaar te verbinden. Ze gebruikt daarvoor meestal inkt, viltstiften en acrylverf.

‘Ik ben getuige van het ritme, licht, kleuren, geuren, mensen en architectuur op de plekken waar ik ben.’

Wat tekst in een tekening al niet kan zeggen.
Constantin Litvak, multimedia designer uit Keulen reed in de trein van Alkmaar naar Amsterdam. Hij hoorde een mevrouw aan de overkant Nederlands praten en kon er geen touw aan vastknopen. Tenminste, dat maak ik op uit zijn tekening. Hoe krachtig kan zo een tekst in een tekening zijn?

Consta, dat is het pseudoniem van de kunstenaar, komt oorspronkelijk uit Oekraïne; hij studeerde wiskunde aan de technische universiteit in Kiev. ‘Op dat moment had ik niet de intentie om kunstenaar te worden’. Na zijn studie ging Constantin als grafisch ontwerper aan de slag en ontdekte daar zijn artistieke talent: hij liet wiskunde voor wat het was. In 2001 bracht het lot hem en zijn gezin naar Keulen.
De tekeningen van Consta tonen zijn verbazing over de wereld om hem heen. Hij heeft een eigenzinnige kijk op perspectief. 

Tekst in een tekening hoeft niet altijd verzonnen te zijn door de schetser. Het kan ook gebeuren dat je op straat tekst ziet, die je opneemt in je tekening, zoals graffitti, het opschrift op een etalageruit, foodtruck of vrachtwagen. Of tekst op protestborden tijdens een demonstratie. Ik zie in deze tekening twee woorden en weet precies waarover het gaat, de menigte is woedend. Rolf Schroeter, technisch tekenaar uit Berlijn (Duitsland) maakte deze tekening tijdens de enorme demonstratie in zijn stad, eind februari 2022. Rolf gaat graag de straat op of het café in om mensen in hun eigen omgeving te tekenen; hij heeft altijd een schetsboekje bij zich. Als hij eenmaal aan een tekening begint, laat hij zijn penseel het werk doen, hij vergeet alles om hem heen. Intussen blijft Rolf gericht op het geheel, het grote plaatje.
Hoe krachtig kan tekst zijn?

Alfredo Ugarte (Urumo), cartoonist uit Valencia (Spanje), had een potlood in zijn hand voordat hij kon lopen. Hij heeft gestudeerd aan de Polytechnische Universiteit van Valencia in de richting Schone Kunsten en is Master in landschapsarchitectuur Na zijn studie heeft hij gewerkt als leraar, grafisch ontwerper en vooral als artistiek ontwerper voor vrijetijdsbedrijven: in veel landen vinden we waterparken, dierentuinen en themaparken die hij heeft ontworpen.

Kijk eens hoe bijzonder de tekst in de tekeningen van Alfredo is: het water wordt gevormd door woorden die hij met zijn blauwe potlood heeft getekend. Het is niet zomaar decoratie, Alfredo vertelt letterlijk zijn verhaal bij de tekening.

Jorje Borjes is geboren op het eiland Mozambique, een land in het zuidoosten van Afrika en woont nu in Portugal. We zien op internet soms tekeningen van voedsel, of mensen aan een tafel, maar Jorje doet het in de overtreffende trap: hij weet een groot deel van de conversatie weer te geven, het is alsof we erbij zitten. Gezellige boel, daar, tijdens de verjaardag van Sofia. Jorje is een observator. Als je hem volgt, maak je kennis met de mensen om hem heen; vooral zijn vrouw zien we vaak terug in zijn tekeningen. Als er een feestje is, is hij er als de kippen bij om dat op zijn papier te vangen. Zelfs al kan ik het niet lezen, ik vind het een aantrekkelijke tekening, de onderlinge contacten werken aanstekelijk. Tekst in de tekening: het zegt veel.

Serge Leyeunn, tekenaar uit Lorient, Bretagne (Frankrijk) schrok zich te pletter toen de bliksem insloeg in het gebouw waarin hij bij een vriendin op bezoek was: Tour Plein Ciel. In dit geval een ironische naam voor de woontoren, die ‘vol in de lucht’ heet. We zien aan de vreemde kleuren, de bliksemschichten en de grote woorden in hoofdletters dat het er behoorlijk spookt. Binnen in het gebouw is het zo erg, dat de vriendin roept: ‘Mijn hemel, ik wil niet dood!‘ Iemand vlak bij hen stelt ze gerust, zegt: ‘Het is niets, ik heb tot vijf geteld!’. Het maakt beiden bepaald niet kalmer, iemand moppert nog: ‘$#*!, mijn penseel, mijn werk, mijn kunstgebit!‘ Wiens tanden het raam uitvliegen, weten we niet, in ieder geval niet die van Serge.

Dat heftige natuurgeweld, en de emotie daar omheen: alles in één tekening. Wat was urban sketchen ook alweer? We tekenen op locatie, binnen of buiten, en leggen vast wat we zien vanuit directe observatie. Dat is Serge prima gelukt.

Nog meer inspiratie?

Ook deze tekenaars gebruiken vaak tekst in hun tekening:

YouTube:

Vind je het handig om deze inspiratieblog te bewaren? Klik dan HIER om de pdf te downloaden. Handig voor later, als je voor hetzelfde probleem staat. Op deze pdf staan extra veel klikbare internetlinks, zodat je op je gemak nog wat verder kunt rondsnuffelen. Veel plezier! Zo kan het ook.

De volgende keer: Tekenen op gekleurd papier.

Heb je de vorige afleveringen gemist van Zo kan het ook? Hier kun je alsnog de vorige versies bekijken en downloaden:

Alle tekenaars hebben toestemming gegeven voor het gebruik van hun tekening in deze blog, met uitzondering van Constantin Litvak, die ik niet kon bereiken. © Anne Rose Oosterbaan. Engelse editie: Erin Taylor.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.