door Roger Klaassen

Op onze website bespraken we nog niet eerder een boek. Maar voor het boek ‘Life is better when your draw (it)’ van Koosje Koene maken we graag ruimte. Een Nederlandse tekenaar die internationaal aan de weg timmert, dat zien we namelijk niet vaak. Een andere reden is dat Koosje in haar boek een lans breekt voor ‘op locatie’ tekenen, al betekent dat niet altijd urban sketching. Sterker nog: bij haar meestal niet. De belangrijkste reden: bij Koosje gaat het om het plezier van het tekenen zelf!

Wie is Koosje Koene? Als één van de oprichters van Sketchbook Skool wist Koosje een grote internationale gemeenschap van tekenaars op te bouwen. Sketchbook Skool verzorgt online tekenlessen en workshops, gericht op het stimuleren van de creativiteit van de deelnemers. Ze stopte met haar managementwerk voor Sketchbook Skool en ze nam een sabbatical. Ze zat echter niet stil, maar schreef een boek ‘Life is better when you draw (it)’. Het is een aanstekelijk boek waarin Koosje ons helpt om het tekenen in ons dagelijks leven in te passen.

In Amsterdam sprak ik onder een fijne najaarszon met Koosje over haar boek en over tekenen in het algemeen. Het was bij voorbaat al duidelijk dat het geen kritisch interview zou worden, daarvoor delen Koosje en ik te veel inzichten en meningen over tekenen. Het belangrijkste dat we delen is de liefde voor het tekenen – Koosje richtte daarom een tekenschool op en schreef een boek, ik zet me in voor urban sketchers.

Waarom heb je dit boek geschreven? Koosje: “In mijn werk bij Sketchbook Skool -en ook daarbuiten- sprak en spreek ik veel mensen die heel graag willen tekenen. Vaak hebben mensen moeite om het daadwerkelijk te gaan doen, om er tijd voor te maken – er is altijd wel iets te doen dat dringender lijkt. De kern van mijn boek is: vind je tekenen belangrijk, maak het dan ook belangrijk.” Koosje’s boek staat dan ook vol praktische tips om het tekenen in te passen in het dagelijks leven. Geschreven op een prettige toon en in duidelijke taal… kom bij Koosje niet aan met smoesjes.

Even nog een misverstand voorkomen. Wie Koosje volgt, op instagram bijvoorbeeld, zal haar kennen van de ‘Draw Tip Tuesday’, de wekelijkse tekentip. Het boek is geen verzameling van deze tekentips. Koosje: “Ik wilde geen verzameling tekentips maken. Ik houd zelf niet van how-to- boeken, ik vind ze niet interessant; de why-to-boodschap is veel belangrijker. Voor het overbrengen van mijn tekentips zijn korte wekelijkse video’s een veel geschikter middel dan een boek.”

In onze Facebook-groep zien we ook vaak vragen langskomen als ‘hoe kan ik beter leren tekenen’, waarop veel van ons dan antwoorden met ‘gewoon doen’ – een terechte tip, maar een tip waar je op zich nog niet mee vooruit komt. In haar boek laat Koosje zien hoe dat ‘gewoon doen’ er uit kan zien. Haar tips en aanbevelingen zijn heel eenvoudig en praktisch, Koosje helpt ons de drempels te verlagen of weg te nemen. Uit de vele tekeningen in het boek blijkt dat Koosje ze zelf ook allemaal in de praktijk brengt.

Laten we het even over die tekeningen hebben. Aan de tekeningen is te zien dat Koosje met pen en penseel haar onderwerp aanvalt: in snelle, trefzekere lijnen en met zwier aangebrachte kleur zet ze een voorwerp of sène op papier. Het doen zelf is belangrijk, ze streeft niet per se naar een mooie tekening – het mooie zit hem in de energie en levendigheid (ik zou bijna schrijven: levenslust) van haar tekeningen. Koosje: “Ik maak graag tijd om te tekenen, maar vaak teken ik ook op verloren momenten, als er weinig tijd is. Ik werk graag met een dikke pen of een brushpen – zo voorkom ik dat ik veel tijd aan kleine details besteed.”

Volgens Koosje leeft bij veel tekenaars het idee dat een tekening mooi moet zijn: “Het gaat mij er niet om dat mensen een meesterwerk maken, maar dat ze plezier hebben in het tekenen. Plezier en het jezelf aanleren van een creatieve gewoonte (‘creative habit’) – ofwel: tekenen inpassen in je dagelijkse leven – dat leidt vanzelf tot vooruitgang van je tekenvaardigheden.” Een bepaalde tekenstijl ontwikkelt zich min of meer vanzelf, net als een handschrift.

Belangrijke tip uit het boek: alles is het waard om getekend te worden. Mij vielen de vele tekeningen van Koosjes voeten op, met sloffen, schoenen, sandalen, sokken, bloot – gewoon, omdat het gewillige modellen zijn, volgens Koosje. Tekeningen van wat ze gegeten heeft, tekeningen van kastjes, sleutels, koppen koffie, alles. “Ik teken wat makkelijk voorhanden is. Wat op tafel staat. Wat ik om me heen zie als ik op een terrasje zit, of in een café. Het is zonde van de tijd als ik lang moet zoeken naar een onderwerp, in die tijd teken ik liever.”

Koosje tekent in schetsboekjes, iets dat ze iedereen aanraadt. “Een schetsboek is anders dan op losse vellen of op een canvas werken. Je tekent niet met als doel dat je werk aan de muur zal komen te hangen, het zit in een boekje. Met iedere tekening die je maakt, voeg je iets toe – zeker als je tekent wat je ziet, vertel je op iedere bladzijde iets van jouw persoonlijke verhaal. Ook als het ‘gewoon’ maar je koffiemok is die je tekent. Bladzijden uitscheuren is zonde, want als een tekening dreigt te mislukken, dan kun je alsnog het beste ervan maken. Je leert zo van je ‘fouten’. Een schetsboek geeft je ook inzicht in de vooruitgang die je hebt geboekt. Blader eens terug en zie hoe je een bepaald onderwerp een jaar geleden tekende.”

Eén van Koosjes adviezen nam ik zelf meteen bij het lezen van haar boek ter harte. In haar boek vertelt Koosje dat ze haar set met tekenmaterialen voor het buiten tekenen beperkt heeft tot wat ze graag en vaak gebruikt, het setje is in de loop der jaren kleiner geworden. Ik gooide meteen verschillende vulpennen met gekleurde inkt uit mijn tas, pennen die ik al jaren meesjouw maar praktisch nooit gebruik. Het is voor de hand liggend om te doen, maar soms heb je een boek als dat van Koosje er voor nodig.

Koosje en ik waren het helemaal eens over de gum: weg er mee. De gum is een uitnodiging om te corrigeren, en nog eens te corrigeren. Beter (of in elk geval leuker) is het om de foutjes te accepteren en te leren ze te gebruiken in je tekening.

Omdat Koosje elke dag tekent en dan meestal onderwerpen uit haar naaste omgeving, vertellen haar schetsboeken het verhaal van haar leven, met haar ervaringen. “Op reizen in het buitenland ga ik niet op zoek naar het mooiste uitzicht, maar ik teken liever mijn eigen ervaringen en waarnemingen. Ik zit op een terras, ik lig op het strand, ik eet en drink dit of dat. De Eiffeltoren, die ken ik wel, maar dat fijne terrasje waar we zaten in een straatje achteraf, dat vind ik veel leuker om te tekenen. Dàt zijn ook de momenten dat je de gelegenheid om te tekenen kunt pakken – als je met je reisgenoten aan het sightseeing bent, is dat niet handig.”

In haar boek beveelt Koosje het meedoen met urban sketching-groepen aan. “Het mooie van urban sketching is dat het een wereldwijd fenomeen is. Je kunt er overal aan meedoen, iedereen is welkom. Als je ergens heen gaat, leg je via Facebook makkelijk contacten met tekenaars ter plekke. Die laten je dan graag de minder bekende plekken van hun stad zien en je kunt samen tekenen.” Het van elkaar leren, bij elkaar meekijken, elkaars tekenmaterialen lenen om uit te proberen en de sfeer van aanmoediging spreken Koosje enorm aan. Persoonlijk werd ik geraakt dat Koosje bijeenkomsten van urban sketchers een veilige plek (‘a safe place’) noemt, omdat het iets is waar wij hard aan werken om dat zo te houden.

Vaak is urban sketching (of tekenen in het algemeen) een gevecht met de tijd: je bent ergens maar korte tijd, het weer dreigt om te slaan, de familie is ongeduldig. Koosje: “Wie snel moet werken, raad ik aan een dikkere pen of penseel te gebruiken. Eigenlijk moet je nooit een te dun pennetje te gebruiken. Een andere tip: teken of schilder de omgeving snel met een paar grotere kleurvlakken, en teken daar later met een pennetje wat details in. Meestal zijn een paar details al voldoende, omdat het geraamte toch al staat.”

Over het tekenen in een gezelschap, ook vaak een knelpunt voor urban sketchers, geeft Koosje in haar boek een aantal handige tips. De belangrijkste: zorg dat de mensen in je gezelschap weten dat het voor jou belangrijk is. Koosje: “Mensen die mij kennen zijn het inmiddels gewend dat ik mijn schetsboekje erbij pak. Ze weten dat het niet betekent dat ik het gesprek of hun gezelschap niet interessant vind. Ze vinden het zelfs leuk: wat zal ze tekenen, hoe zullen we erop staan? (En dat is niet altijd even flatteus)”

Als je haar boek doorbladert, krijg je al snel een indruk van de plekken die Koosje het liefst tekent. “Ik teken het liefste plekken met mensen. Mensen met interessante kleding en met een typische houding, die vind ik leuk om net iets te overdrijven in mijn tekening. Ik wil dan wel graag ook iest van de context van de plek laten zien. Ik hou ook van groen, ik leer dat steeds beter te vangen op papier. De plekken die je dan hebt zijn terrassen, parken, markten.”

Kortom: wie meer wil tekenen, maar er niet zo vaak aan toekomt als je zou willen – ruim al die drempels op. ‘Life is better when you draw (it)’ helpt je die drempels te zien en hoe je ze kunt aanpakken.

Waar kun je het boek kopen?

‘Life is better when you draw (it)’ is in het Engels geschreven en als print-on-demand in eigen beheer uitgegeven – er komt geen nederlandstalige versie.

Het boek is te verkrijgen via Amazon.nl – Koosje hoopt dat het binnenkort ook via Bol beschikbaar zal zijn. Het is ook te koop bij thegreatbritishbookshop – koop je je boek daar, dan steun je de auteur nog wat extra.