door Rienk Vlieger

Oei, denk ik, als ik ‘s nachts wakker word van een kletterende regenbui. Gaat dit straks goed komen? Na een onrustige nacht schud ik mijn hoofd zoals ik dat elke ochtend doe. Als migrainemens is het altijd afwachten hoe de vlag er ‘s morgens bij hangt. Het is 1 oktober 2022, de dag van de National Sketch Day in Leeuwarden. Tante Migraine heeft het me gegund om er bij te zijn. Dat is heel mooi want ik heb deze dag mogen helpen organiseren! Onderweg naar Leeuwarden schijnt de zon.

Om 10 uur meld ik me bij de startlocatie. “Top dat je er bent!”, zegt iedereen. Dat doet me goed. De eerste prijs is, wat mij betreft, nu al binnen.
Dat geldt niet voor USk-NL voorzitter Roger Klaassen. Hij kan voor het eerst niet bij een National Sketch Day (NSD) zijn: corona. Dat is zuur want hij heeft in de voorbereiding veel werk verzet. Gelukkig zijn daar Annet en Annelies van USk-NL om hem te vervangen. En oh ja, iemand moet een verslag maken voor op de website want dat doet Roger anders altijd. Aan mij de eer dat voor deze ene keer te doen.

De start is in Tresoar, de schatkamer van Friesland. In het depot van deze bibliotheek ligt de complete geschiedenis van Friesland opgeslagen: 32 kilometer aan materiaal. Vandaag gaan de deelnemers een heel klein beetje aan die geschiedenis toevoegen. Hoe mooi is dat.
Alle vrijwilligers, de organisatoren van USk-NL en USK-FRL zijn er om 10 uur om voorbereidingen te treffen voor de komst van de deelnemers. 150 mensen hebben zich ingeschreven, 120 hebben zich niet door het weer laten afschrikken en melden zich bij Annet en Annelies. Junior sketcher Ilse deelt buttons en plattegronden uit. Natuurlijk hoor je noordelijke accenten tijdens het geroezemoes bij de koffie. Maar ook opvallend veel zachte G’s. Sommige tekenaars hebben een lange reis achter de rug.

Een jaar geleden kregen wij een oproep van USk Nederland met de vraag of wij als USk Friesland een National Sketch Day in Leeuwarden wilden organiseren. Melda. Lia en ik-zei-de-gek, …we zijn geen dreamteam, beseften we. Maar we gingen de uitdaging aan. Ik heb het aantal onderlinge appjes, mailtjes, documenten, telefoontjes dit jaar niet geteld. Maar het belangrijkste is dat we er klaar voor zijn en dat nu alles op zijn plek valt. We doen een high-five.

Tijdens de opening van Annet (USK-NL) en Lia (USk-FRL) geven zij uitleg over de opzet van de NSD. Er zijn geen sketchwalks, zoals in het verleden vaak gebeurde, maar we maken gebruik van vier vaste schetslocaties in de binnenstad, bemand door vrijwilligers die de deelnemers kunnen bijstaan. Deze formule hebben we van de NSD Eindhoven afgekeken vanwege de goede ervaringen. Bij alle locaties is gedacht aan schuilplekken voor de regen en dat blijkt erg nuttig te zijn.

Er volgt uitleg over een project dat Christiaan Afman vandaag met schetsers zal uitvoeren: de 360 graden-schets. In een kring zullen een aantal deelnemers om een standbeeld gaan staan en vanuit ieders eigen standpunt een zwart-wit tekening maken. Hier is echter geen schuilplek voorhanden. Respect voor de mensen die later deel zouden nemen want het bleek een uitdaging qua weersomstandigheden. Maar het is gelukt. Christiaan heeft er een mooie animatie kunnen maken.

Er wordt tijdens de opening een prijs voor de deelnemer met de meeste reiskilometers uitgereikt. Want hoe je het went of keert, Friesland is een eindje weg. Er was stevige concurrentie maar Bernardin uit Herkingen wint.
En er is een prijs voor degene met de meeste kilometers over heel 2022. Die berekening is niet moeilijk want ze was er overal bij. Sjoukje Ganzevoort uit Groningen wint en ik mag die uitreiken. Alweer prijs.
Na de opening keert de rust in Tresoar terug. De deelnemers lopen onder leiding van vrijwilligers de stad in. Een stortbui komt hen achterna. Oei, denk ik weer.

Hoe pak je dat eigenlijk aan, zo’n verslag? Roger heeft daar zijn eigen methode voor. Maar ik wil het op mijn manier doen. Met mijn meegebrachte fietsje zwerf ik door de stad, op zoek naar verhalen. Want stel een urban sketcher twee vragen en er gaat letterlijk een (schets)boekje open. En dat is bijzonder. Hoe het kan weet ik niet, maar binnen no-time gaat het niet alleen over het schetsen maar vaak ook over wezenlijke, andere dingen. Elke urban sketcher heeft een verhaal.

Urban sketchers, ze zitten vandaag overal. Het is prachtig om te zien als ik door Leeuwarden sjees. Op terrassen, achter ramen, onder dakjes en poorten, in openbare gebouwen en op plekken waarvan ik van te voren nooit had gedacht dat het een goede schetsplek zou zijn.

In de hal van het Fries Museum tref ik flink wat schetsers aan. Door de grote ramen heb je uitzicht op het oude gerechtshof. Ik spreek Evelien uit Vijfhuizen, bij Haarlem. Ze ervaart Leeuwarden als opvallend rustig. “Bij ons geven ze je niet eens de ruimte met je karretje in de supermarkt.” Met haar fineliner tekent ze nauwkeurig de kenmerkende pilaren van het gerechtshof.
Onder die pilaren tref ik even later twee schetsers: Saskia en Anne Rose. We halen herinneringen op aan het symposium in Amsterdam in 2019. Met Adam, Anne Rose’s creatie en symposium-icoon hebben we toen mooie grappen uitgehaald..
De twee dames hebben al hard gewerkt en doen een tekeningenshowtje.

Ik fiets weer door en kom bij de Harmonie terecht, de schouwburg van Leeuwarden. Deze plek met groot afdak hebben we gekozen vanwege het uitzicht op de oude binnenschepen. De twee vrijwilligers op deze plek hebben hun best gedaan om het de deelnemers naar hun zin te maken. Rienk Jelte, iemand die tot voor kort nog nooit van USk had gehoord maar er nu vol voor gaat, heeft van alles meegenomen: kleedjes om op te zitten, thermoskannen vol koffie, een tafeltje.
Over Matteke, de andere vrijwilliger, verbaas ik me iedere keer weer. Waar ze ook is, ze komt altijd iemand tegen die ze kent. Nu staat ze weer te zwaaien naar een rondvaartboot; ze blijkt de gids te kennen.

Met Elbrich kom ik tot een bijzonder gesprek. Binnen twee vragen gaat het niet meer over de tekening van een wit schip, waarvan ze wil dat hij van het papier af knalt. Maar ze vertelt over haar familie-omstandigheden. Ze is sinds tijden weer een keer echt onder de mensen. Wat geweldig dat ze meedoet!

Op naar de Blokhuispoort, de voormalige gevangenis en nu een bron van kunst, cultuur, winkeltjes en horeca. Ze zitten naast elkaar alsof ze elkaar al jaren kennen. Maar Regina (Friesland) en Marijke (Noord-Holland) hebben elkaar vandaag voor het eerst ontmoet. Ze tekenen en ze kletsen. Regina laat me haar schetsboek met aquarellen zien die ze eerder maakte; Friese landschappen met veel water en indrukwekkende luchten. Opeens roept Marijke, die meekijkt: “Hee wacht eens even, die plek die ken ik. Daar heb ik wel eens gezwommen!”

Even verderop zijn twee deelnemers verdiept in een aantal opgestapelde vuilnisbakken. Niks mis met zo’n onderwerp! Of ze elkaar ook vandaag ontmoet hebben? Nou nee… Jan en Linda blijken vader en dochter! Ze komen uit Hollandse Rading, bij Utrecht. Op de vraag wie er met urban sketching is begonnen, antwoord Linda: “ik, maar mijn vader is het meest fanatiek”. Ze moeten lachen.

Er zijn er meer vandaag; twee generaties met dezelfde passie. Wat dacht je van Joke met haar zesjarige dochter Jirnte. Het grappige is, als je die twee aan het werk ziet, Jirnte nooit aarzelt, snel werkt en al bijna klaar is wanneer Joke net de eerste lijnen op papier heeft gezet. En it docht myn Fryske hert fansels goed dat Joke har tekeningen kombinearret mei Frysktalige teksten! Jirnte haar Oldehove is overigens een topper van een tekening!

Bij de Waag, ook een schets locatie, tref ik onder een aantal parasols vele bekenden en blijf hangen voor een kopje thee. De laatste regendruppels van die dag maken kringetjes in de stadsgracht. De zon breekt definitief door.
Tijd om naar de eindlocatie te gaan. De eersten zitten er al om drie uur. Om half vier, het afgesproken tijdstip, stromen de trappen en het dak van bezoekerscentrum OBE vol met schetsers. Vanaf hier heb je een fantastisch uitzicht op de Oldehove, de trots van Leeuwarden. de Friese toren van Pisa. “Wat zal dat ding moe zijn”, hoor ik iemand zeggen en “Als je ‘m een schop geeft, valt ‘ie om.”

Geïnspireerd door het symposium in Amsterdam, toen alle schetsers tegelijk het NEMO tekenden, hadden we dit idee bedacht: 120 schetsers, één onderwerp, één plek, één tijdstip. Het levert 120 Oldehoves op. Het werkt. Het werkt geweldig!
Lia, Melda en ik kijken elkaar aan. We ervaren hetzelfde. Alle energie die we een jaar lang in de voorbereiding stopten komt in één klap terug. Een kippenvelmoment. De mooiste prijs van de dag.

Van wat ik heb gehoord werden de deelnemers blij verrast door Leeuwarden. Sommigen waren er nog nooit geweest. “Prachtige stad:, “overzichtelijk”, “mooie contrast tussen oud en nieuw”, “alles is te belopen.” “Lekker getekend.” “We komen zeker terug!”
Ik mocht vele prachtige schetsen bekijken, niet alleen die van vandaag. En met de schetsen kwamen de verhalen en met de verhalen herinneringen en met de herinneringen soms emoties. De betekenis van tekenen is met geen pen te beschrijven.

Het is een paar uur later. In aangenaam ‘schetsgezelschap’ zit ik aan een lange tafel bij Proeflokaal Wouters voor het diner. Op de hoek zit Sjoukje. “Wat was eigenlijk de prijs die ik je mocht uitreiken”, vraag ik. “Oh, een etui”, zegt Sjoukje. Ze haalt de nog niet uitgepakte prijs uit haar tas. “Maak eens open”, vragen we. Ze pulkt het plastic van het etui. Het blijkt een rol-etui te zijn. Het riempje gaat los en ze rolt het etui uit. “Ooooooh”, roept iedereen als we zien dat het gevuld zit met fineliners, potloden en waterbrushes. “Dat wist ik nog niet”, zegt Sjoukje. Eén keer uitreiken, twee keer prijs! Prachtig!

Met een kop vol beelden en woorden bind ik mijn fiets achterop de auto, die bij de P&R achter het station staat. In geen tijden heb ik zo veel mensen gesproken als vandaag. De poort staat open en zonder te hoeven betalen rij ik zomaar de P&R af. Prijs!

Het regende vaak vandaag; maar wat mij betreft vooral prijzen.

De film

Melda Wibawa en Rienk Vlieger maakten een prachtige film over de National Sketch Day. Neem er een paar minuten de tijd voor en geniet!

Ik wil graag alle vrijwilligers en deelnemers van de National Sketch Day in Leeuwarden bedanken voor een mooie dag.
In de eerste plaats de organisatoren: Melda Wibawa, Lia Hooijenga en Rienk Vlieger. Al rond de jaarwisseling vertelden ze ons hun ideeën, de startlocatie en een logo voor de dag. Super!
Op de Sketch day zelf werden de posten bemand door Japke Hoekstra, Natasha Maurits, Matteke de Vries, Albert Schaafsma, Rienk Jelte Aalbers, Yvonne Bleize, Lily Benjamin, Wiltfried Pathuis, Herma Bolhuis, Jesamine Totañes Wiersema en Robert Ringenoldus. Hartelijk dank voor het opvangen en aanmoedigen van de natte schetsers!
Bedankt Christiaan Afman voor het project ‘360 graden’!
Bedankt aan mijn collega-bestuurders van Urban Sketchers Nederland: Annet van den Oord en Annelies Darmstadt.
Ik was er graag bij geweest. Ik bedank alle tekenaars voor het mooie filmpje dat ik mocht ontvangen met 120 beterschapswensen.
Alle deelnemers: hartelijk dank! Ondanks het weer maakten jullie er een zonnige dag van!
Namens Urban Sketchers Nederland,
Roger Klaassen