door Anne Rose Oosterbaan

Je zit met een paar schetsers op een plek; kijkt om je heen en je ziet niets dat je de moeite waard vindt om te tekenen. Wat nu? Zo kan het ook. 

Ik zie niets om te tekenen. Soms zit het niet mee: je kijkt om je heen en je ziet niets bijzonders om te tekenen. Bah, wat saai allemaal. Een schetser heeft eens tegen me gezegd dat je niet alleen mooie ‘briefkaarten’ hoeft te tekenen, de schoonheid is in veel onderwerpen te vinden. Een andere tekenaar vertelde me dat hij eerst een goed terras zoekt, en dan bedenkt wat hij gaat tekenen. Als je zorgvuldig om je heen kijkt, zie je vaak het wezen van de stad of dorp waar je bent.

In deze editie van Zo kan het ook zie je hoe tien schetsers hun onopgesmukte omgeving met ons delen. Zo kan het ook.


English version: click HERE.


Wes Douglas uit Glen Ellyn (Illinois, Verenigde Staten) is art director en illustrator. Hij was tevens visueel correspondent tijdens het symposium in Chicago. Wes is een schetser in hart en nieren: hij tekent zo lang hij het zich kan herinneren en hij deelt zijn ervaring graag met anderen. Zo heeft hij workshops ontwikkeld over het tekenen van mensen, voertuigen, maar ook van ‘lelijke’ plekken. Urban Uglies was de term die hij bedacht toen hij een naam nodig had voor deze onopvallende maar interessante plekken. Deze workshop ging over de zeggingskracht van over het hoofd geziene plekken, plekken die een ander te onaantrekkelijk vindt om er goed naar te kijken. Voor Wes gaat schetsen niet over het laten zien van je artistieke vaardigheden; het gaat hem meer om communicatie, hoe vertel je je verhaal.

Vaak zoeken schetsers naar een pittoresk plaatje om te schetsen, maar Wes zoekt bij voorkeur naar een met plassen bezaaid steegje, een overvolle afvalcontainer, gasmeters of verroeste, gedeukte oude auto’s. Links zien we een tekening van een aantal gasmeters, hoe intrigerend kan zo een beeld zijn? Rechts een kelderdeur, die Wes opeens opmerkte in een steegje achter zijn kantoor. Hij werkt al ruim twintig jaar op dezelfde plek, en heeft deze deur nooit eerder goed gezien. Gelukkig kijkt een urban sketcher anders dan andere mensen en ziet hij de schoonheid in dingen die een ander ‘lelijk’ vindt, of zelfs helemaal niet ziet. In dit geval boffen we dat Wes het met ons deelt en ons met andere ogen naar onze omgeving laat kijken.


Gary Geraths woont in Claremont (Californië, Verenigde Staten); hij is docent kunst aan het Otis College of Art and Design in Los Angeles. Tekenen en schilderen is een passie van Gary, hij heeft altijd een potlood, doosje waterverf en schetsboek bij zich. Gary heeft een speciaal oog voor de invloed van de mens op de omgeving. Zijn tekening hoeft geen mooi plaatje te worden; wat er op zo een plek gebeurt is belangrijker, dat kun je zien in deze tekeningen. Het hoekje links vond hij achter een bar in Pomona (Californië). In plaats van naar binnen gaan om een pintje te pakken zocht Gary op z’n dooie gemak een plek om naar dit deel van de stad te kijken en dat op zijn papier te vangen. Hoe lelijk het ook lijkt, de tekening ervan is bijzonder. Gemaakt met markers en brushpennen, en een beetje dekwit. De tekening rechts maakte Gary bij Ramos Auto & Tire in Ontario, ditmaal met markers, brushpennen en een balpen. Gary toont ons dat je ook anders kunt kijken.


Joe Bean uit Leeds (Engeland) is zelfstandig grafisch ontwerper en coördinator van de Urban Sketchers Yorkshire. Een paar jaar geleden heeft hij een tekensessie geregeld op 140 meter diepte, in het National Coal Mining Museum en recent organiseerde hij het nationale tekenweekend in Groot-Brittannië. De afgelopen jaren maakte Joe voor zijn werk veel illustraties op de computer en zodra hij de urban sketchers tegenkwam – toevallig tijdens de lunch, op internet – ontvlamde zijn liefde voor het tekenen met de hand. Hij ervoer opnieuw hoe bevrijdend dat kan zijn, tekenen voor de lol. Schetsen in een groep was nieuw voor hem, het inspireerde hem. Zodra hij maar even tijd heeft, trekt hij erop uit om buiten te schetsen. Joe ziet overal om hem heen plekken om te tekenen, het hoeft niet mooi te zijn. Liever niet, zelfs. Als er veel verkeersborden en prullenbakken in beeld staan, gaan zijn ogen glimmen. ‘Wachten omdat een bus, trein of vlucht is vertraagd? Voor mij, als urban sketcher is dat een cadeautje, het geeft me de rust om een tekening te maken. Soms mis ik dan alsnog mijn volgende bus.’ Deze tekening maakte hij op de Methley Bridge Boatyard.


Monali Haldipur uit New Delhi (India) is stewardess en heeft een passie voor tekenen. Ze heeft een voorkeur voor aquarel, omdat het haar uitdaagt om snel en spontaan te werken. ‘Het is een spel tussen de beheersing van het penseel, de verf, de hoeveelheid water die je gebruikt en wanneer, en de kleuren hun eigen weg gaan.’

Schetsen gaat haar om de pure vreugde van het doen, het is de bron van haar dagelijkse motivatie, het is voor haar een vorm van meditatie. Haar hoofd wordt rusteloos als ze niet schetst, krabbelt of schildert. Het gaat haar niet om het resultaat, soms kijkt ze niet eens meer naar de tekening zodra hij af is. Monali vindt haar inspiratie in kleine dingen, ze documenteert wat er om haar heen gebeurt. Ze is een waarnemer, soms slaat haar hart een slag over als ze opeens ziet wat ze moet schetsen, zoals deze paal in Delhi, vol elektriciteitsdraden. Geen ‘mooi plaatje’ maar een treffende weergave van haar omgeving.


Roisin Curé woont aan de westkust van Ierland, in Kilcolgan, vlak bij Galway. Ze werkt al tientallen jaren als illustrator en kunstenaar.

Toen Roisin eens in een dip zat, kreeg ze van het moeder het boek Everyday Matters van Danny Gregory. Daarin heeft hij het over het tekenen van iets uit je omgeving, vrij willekeurig, zonder erop te letten of het mooi of lelijk is. Roisin verslond het boek en vroeg zich af waarom zij zelf niet tekende. Ze begon bijna obsessief met het schetsen van alledaagse dingen, vervolgens trok ze erop uit om alles in haar omgeving vast te leggen. Dat ging haar zo goed af dat ze in 2018 en 2019 in Porto en Amsterdam haar kennis deelde in haar workshop en ze heeft inmiddels drie boeken geschreven over urban schetsen. ‘Schetsen biedt ons in dit gehaaste leven een reden om van het moment te genieten. Je krijgt mooie herinneringen die niet te vergelijken zijn met wanneer je foto’s maakt; een schets geeft me een warm en gelukkig gevoel.’Voor Roisin moet ‘een goede schets het echte leven weerspiegelen’. Dat zien we dan meteen in deze twee schetsen, die Roisin maakte vanuit haar auto, toen ze het te koud vond om buiten te tekenen.


Alex Gimein uit Moskou (Rusland) is kunstenaar en natuurlijk urban schetser. Hij tekent het liefst de straten van het oude Moskou en slaat daarbij niets over. Alex zoekt bij voorkeur stille binnenplaatsen en steegjes op, het liefst met bakstenen muren, afvoerbuizen en luchtkanalen. Het hoeft niet mooi te zijn, als je maar ziet dat er wordt geleefd. Hij tekent het meestal met zijn vulpen met watervaste inkt in zijn Stillman & Nova schetsboek met beige papier.

Links een doorkijkje bij de Bolshaya Ordynka, rechts een binnenpleintje aan de Tsvetnoy Boulevard. Blijkbaar liggen de onderwerpen voor Alex voor het oprapen: hij geeft zelfs een workshop over het tekenen in oude, vervallen straatjes en binnenplaatsjes. Dit is urban schetsen: ‘onze tekeningen vertellen de verhalen van onze omgeving, de plekken waar we leven en de plaatsen die we bezoeken’. Rauw en onopgesmukt.


Ian Chung woont in Sokcho, een geliefde toeristenbestemming in het noorden van Zuid-Korea. Van 1945 tot het einde van de Koreaanse Oorlog (1953) maakte Sokcho nog onderdeel uit van Noord-Korea. Hoewel het land is verdeeld, zijn er unieke buurten waar de oude culturen van het zuiden en het noorden zich vermengen. Ian vertelt ons trots over zijn stad door middel van zijn tekeningen, zonder het mooier te maken dan het is. Hij heeft een simpel ringbandje met papier en een pen, dat is alles; soms neemt hij wat waterverf of een grijze viltstift mee. Ian zoekt naar kleine bedrijfjes en winkels die op het punt staan om te verdwijnen; hij tekent ze als eerbetoon aan de veranderende stad waar hij zo van houdt.

Urban sketchers over de hele wereld laten ons zien hoe hun omgeving eruit ziet. In dit geval neemt Ian ons aan de hand mee door de stille straatjes van Sokcho en toont ons zijn stad zoals het is, zonder het mooier te maken.


Jeroen Janssen werkt in een bibliotheek in de gemeente Evergem en woont in Gent (België). Naar eigen zeggen was hij al vanaf de kleuterschool voor weinig anders geschikt dan voor tekenen. Hij studeerde Vrije Grafiek aan het Sint-Lukasinstituut
in Gent. In de jaren ‘90 begon Janssen strips te tekenen. In die periode werkte hij in een kunstschool in Rwanda, waar hij waargebeurde verhalen en autobiografische flarden omzette in striptekeningen. Tegenwoordig houdt hij zich vooral bezig met grafische reportages: hij noemt zichzelf de langzaamste journalist van Europa. Sinds de jaren zestig is de Vlaamse overheid verwikkeld in een slepende procedure om de Antwerpse haven aan de linker Scheldeoever uit te breiden. Daardoor was de toekomst van het poldergebied rond Doel decennialang onzeker. Janssen fietst al jarenlang elke week door dit met de sloop bedreigde dorp. Al tekenend brengt hij verslag uit van het leven. Wat naar voren komt is de liefde waarmee de resterende bevolking spreekt over vroeger en de gelatenheid over wat er nu te gebeuren staat. De leefbaarheid van het dorp is al jarenlang ver onder de maat.

Jeroen werkt nu, samen met de Iraans-Belgische Arezoo Moradi aan een getekende reportage over een vierkante kilometer Gents grondgebied, ingesloten tussen grote autosnelwegen en spoorwegen. Links zien we een verlaten huis; rechts staan we onder een verkeersviaduct. Zelfs een streek in verval is het waard om getekend te worden. Deze tekeningen worden in het volgende boek van Jeroen opgenomen, dat in september 2023 verschijnt.  De werktitel van het boek is Mijn Autostradelandje.


Marco Liu is illustrator en woont in Taipei (Taiwan). Hij tekent elke dag buiten, op straat en zoekt het liefst een verborgen steegje om weer te geven, hij zoekt het landschap van de stad. Links zien we winkel waar je drank kunt kopen; rechts een roltrap in een warenhuis. Marco had ditmaal geen zin om een huis te tekenen en zag opeens deze roltrap. Hij vraagt zich af of anderen hem daarom nu raar vinden. Ik niet, Marco ziet de charme van onopgemerkte plekken, achterafstraatjes vol met kleine details en een smalle roltrap. Hij neemt ons mee tijdens zijn speurtochten, deelt met ons zijn liefde voor onbeduidende hoekjes, toont hoe mooi het kan zijn. 

Inmiddels is in Frankrijk een prachtig accordeonvouwboek van bijna vier meter lang uitgegeven, propvol met zijn tekeningen.


Paulo J. Mendes woont vlak bij Porto (Portugal) en is zelfstandig tekenaar; het grootste deel van de dag zelfs urban sketcher. Naar eigen zeggen steelt hij landschappen in zijn schetsboek. Wie in Porto is geweest, herinnert zich Paulo misschien nog: hij was visueel correspondent en liep dag-in-dag-uit met zijn schetsboek door de stad om alles en iedereen vast te leggen. Paulo tekent wat hij ziet: dat is hetgeen hij het liefste doet en hij wordt er steeds beter in. ‘Voor mij is tekenen een daad van vrijheid. Ik heb geen negen-tot-vijf schema, geen deadlines. Ik zoek niet naar monumentale of iconische plekken om te tekenen, hoewel ik in een stad woon die vol staat met prachtige gebouwen. Mijn beste tekeningen maak ik in zomaar een hoek, met vuilnisbakken of geparkeerde auto’s op de voorgrond. Een van de meest opwindende uitdagingen voor mij is om plekken vast te leggen die iemand niet zou opmerken als hij erlangs loopt, plekken die op een tekening veranderen in een interessant onderwerp. Er ligt altijd iets nieuws, fris of onverwachts om de hoek te wachten om getekend te worden. Urban sketchen dwingt je om beter te kijken. Wat de mentale kant betreft, is het alsof je met je hersens naar de sportschool gaat door veel informatie tegelijk te verwerken, snel beslissingen te nemen, mentaal verhoudingen en afstanden te meten en kleuren instinctief te mengen. Ik ben iemand die snel afgeleid is; dit tekenen dwingt me om me op de schets te concentreren.’


Vind je het handig om deze inspiratieblog te bewaren? Klik dan HIER om de pdf te downloaden. Handig voor later, als je voor hetzelfde probleem staat. Op deze pdf staan extra veel klikbare internetlinks, zodat je op je gemak nog wat verder kunt rondsnuffelen. Veel plezier! Zo kan het ook.

De volgende keer: Spetters en vlekken


Heb je de vorige afleveringen gemist van Zo kan het ook? Hier kun je alsnog de vorige versies bekijken en downloaden:


Alle tekenaars hebben toestemming gegeven voor het gebruik van hun tekening in deze blog. © Anne Rose Oosterbaan. Engelse editie: Nino van Vuuren.