door Anne Rose Oosterbaan
Vaak zie je het niet eens, maar opeens valt je oog erop: een weerspiegeling.
Zo kan het ook.

Vaak zie je het over het hoofd, maar opeens zie je het: de weerspiegeling van een object in het water of een glazen kantoorpand. Maar er zijn nog andere reflecties, die je zelden opmerkt: je ziet jezelf in het spiegelende glas van de tv of de buitenruit, of zelfs in de thermoskan of metalen theepot.
In deze editie van Zo kan het ook zie je hoe tien schetsers een weerspiegeling opmerkten en die gebruikten in hun tekening. Zo kan het ook.

English version: click HERE.

Juan Zaragozá woont in Rennes (Frankrijk); hij komt oorspronkelijk uit Valencia (Spanje). Zijn passies zijn schilderen, schrijven en fotograferen. Dat schilderen heeft hij zichzelf geleerd; hij is autodidact. Juan over zijn tekenstijl: ‘Mijn stijl in aquarel is fris, ik zoek transparantie en zuiverheid, en vind dat dankzij de juiste hoeveelheid water in de penseelstreek, de beste kwaliteit papier en de zuiverste pigmenten.’ Omdat Juan de kwaliteit van het papier waarop hij tekent zo belangrijk vindt, maakt hij sinds twee jaar zelf schetsboeken (www.instagram.com/nachwerk_sketchbooks).
We zien hier de zonsondergang boven de zee, gezien vanaf de Pointe aux Chèvres bij Pleherel, in het noorden van Bretagne, een plek waar hij vaak naartoe gaat om van de zonsondergang te genieten. De zon staat zo laag, dat de oranje-gele gloed van de avondzon weerspiegeld wordt in de kalme zee.
- Facebook: www.facebook.com/J.I.zaragozafont
- Facebook: www.facebook.com/nachwerkart
- Instagram: www.instagram.com/nachwerk_art
- Flickr: www.flickr.com/people/nachwerk

Alex Hollmann uit Seattle (Washington, Verenigde Staten) heeft een ‘echte’ baan als academicus in klassieke talen (Grieks en Latijn) en is daarnaast verslingerd aan tekenen. Hij is geboren in Zuid-Afrika en tekende als kind altijd. ‘Als tiener tekende ik minder en raakte geobsedeerd door zwart-witfotografie en het afdrukken van mijn eigen foto’s. Ik nam foto’s van mensen in bussen en treinen, maakte portretten als ik een gewillig onderwerp kon krijgen. Ik heb toen veel geleerd over compositie en licht en schaduw, en toen ik halverwege de twintig – toen ik op de universiteit zat – weer begon te tekenen en schilderen, merkte ik dat die ervaring met fotografie me veel heeft geholpen. Sindsdien heb ik steeds meer getekend, eerst vooral tijdens reizen, maar nu bijna elke dag. In de afgelopen jaren heeft de aanschaf van een fiets en het hebben van meer ongestructureerde tijd tijdens de covid-pandemie geleid tot een explosie van tekeningen van water en boten – hoe ouder hoe beter.
Op de tekening rechts zien we de heilbot-schoener Tordenskjold. De boot was 101 jaar actief, en maakt nu deel uit van een drijvend museum voor houten boten. Over reflectie gesproken: kijk eens wat we allemaal in het water zien!
- Instagram: www.instagram.com/hollmagraphos
- Flickr: www.flickr.com/photos/alexhollmann

Jeffrey M. Levine is arts, een expert op het gebied van wondverzorging, decubitus (doorligwonden) en woont in Manhattan, New York (Verenigde Staten). ‘Ik maak kunst, maar als ik als kunstenaar zou leven, zou ik geen geneeskunde kunnen beoefenen. Geneeskunde en kunst hebben gemeen dat ze de essentie van de mensheid raken, en ik heb het geluk dat ik beide doe. Geneeskunde is mijn brood en kunst is mijn boter. Schilderen en schetsen hebben me door de jaren van waanzin in de metropool – waar ik woon – heen gesleept en me beschermd tegen de eindeloze reeks menselijke problemen die ik in mijn medische praktijk tegenkom. Ik heb geleerd dat de reis net zo belangrijk is als het product, zo niet belangrijker.’
Toen Jeffrey opgroeide had zijn huisarts een set afbeeldingen in zijn wachtkamer hangen, die scènes uit het leven van een dokter illustreerden, geschilderd door de chirurg en medisch illustrator Frank Netter. Als kind klom Jeffrey op een stoel om details te bestuderen die hem de inspiratie gaven om zich later in zowel kunst als geneeskunde te verdiepen. Hierboven zien we een schets van de Hankins Stone Arch Bridge in Sullivan County. De brug over de rivier is gebouwd met stenen die aan de waterkant zijn gevonden. De weerspiegeling van de brug in het water is prachtig gevangen op de tekening.
- Facebook: www.facebook.com/LevineARTstudio
- Instagram: www.instagram.com/levineartstudio
- Website: levineartstudio.com
- YouTube: www.youtube.com/@JeffreyLevineMD/videos

Bun Sakashita uit Los Angeles tekent strips, vooral manga. Dat zijn Japanse stripverhalen die gedrukt worden als weekblad op een soort krantenpapier. In Japan wordt de manga gerespecteerd als een aparte kunstvorm of zelfs een vorm van populaire literatuur. Een striptekenaar van manga’s wordt mangaka genoemd; ze hebben in Japan een vergelijkbare status als een beroemd popidool in het westen.
Bun kan nog veel meer: in zijn vrije tijd tekent en schildert hij dat het een lieve lust is. In dit geval is het buiten akelig herfstweer, het regent doorlopend. Bun zit in de auto en tekent op zijn tablet wat hij ziet, ruitenwissers aan. De grijze lucht zien we terug in de kletsnatte straten.
- Instagram: www.instagram.com/bun_sakashita
- Flickr: www.flickr.com/photos/193722927@N07

Shirish Deshpande woont in de drukke stad Pune (India) en is business analyst bij IBM. Hij schrijft boeken over tekenen geeft workshops onder de naam HuesAndTones. Tot zijn tiende had Shirish weinig interesse in beeldende kunst, maar er veranderde iets in zijn grote tiener-ego: sindsdien heeft hij tijdens een flink deel van elke les (en elke ‘belangrijke’ werkvergadering) besteed aan het krabbelen op de achterkant van zijn schriften en vergaderstukken. Inmiddels is Shirish volwassen en is kunst zijn grote passie. Hij vindt dat je elke dag iets nieuws zou moeten leren. Het maakt niet uit of dat leren gebeurt door doelbewuste inspanning of door fouten die je maakt.
Hoe handig Shirish is met het tekenen op de tablet zie je hier. Door het grote contrast tussen binnen en buiten voel je je in de auto droog en veilig. Het beeld buiten wordt door de regen vervormd: we zien felle lichten die weerspiegeld worden in de plassen op de weg. Alle vormen lijken te vervagen. Shirish maakte deze tekening toen hij in de auto een uur op iemand moest wachten. Gelukkig had hij zijn tablet bij zich en kon hij het uitzicht tekenen. Het uur vloog voorbij.
- Facebook: www.facebook.com/shirishd
- Instagram: www.instagram.com/huesandtones1
- Boek: Expressive Digital Painting in Procreate: Learn to draw and paint stunningly beautiful, expressive illustrations on iPad: tinyurl.com/42rj76bu
- YouTube: www.youtube.com/@huesandtones

Jonathan Price komt uit Groot Brittannië, en woont en werkt sinds 1992 in het buitenland: in Cambodja, Bhutan, Syrië en de Filipijnen. Hij zegt: ‘Mijn reis als kunstenaar begon toen mijn leraar op school me aanmoedigde om deel te nemen aan tekenlessen naar model. Ik teken het liefst het echte leven, buiten op straat. Soms betekende dit dat ik in Phnom Penh omringd word door hordes kinderen, die gefascineerd waren om een buitenlander te zien tekenen, of dat je alleen maar vreemde blikken kreeg in een winkelcentrum. Mijn ervaring met het buitentekenen is echter altijd positief geweest. Met een druk werkschema en de komst van onze kinderen is de frequentie van het tekenen en schilderen in de loop der jaren wat afgenomen. Tot er zich in april 2016 opeens een combinatie van gebeurtenissen voordeed: ik was een tijdje vrij; een vriend maakte een opmerking over mijn creativiteit en ik zag het werk van een kunstenaar die dagelijks ansichtkaarten schilderde.
Zo ontstond het idee om elke dag te gaan schetsen. Iemand bracht me in contact met Urban Sketchers Manila en sindsdien ben ik een vaste deelnemer. Ik laat me inspireren door alledaagse dingen om me heen, thuis, op de markt, als ik koffie drink, of waar ik ook ben. Ik vind dat er zelfs in de meest alledaagse dingen schoonheid zit – het enige dat ik nodig heb, is een beetje fantasie.’
En kijk, zomaar een auto op een parkeerterrein. Wat zien we daar allemaal in die autoruiten?
- Facebook: www.facebook.com/art.chap.enjoin
- Instagram: www.instagram.com/artchapenjoin
- Website: artchapenjoin.wordpress.com

Sketcher Max komt uit Leipzig (Duitsland) heeft als slogan: teken en ontdek. ‘Ik ben geïnteresseerd in mensen, plaatsen en situaties, en dus teken ik graag in steden, tijdens evenementen en op reis.’
Max is geboren in het voormalige Oost-Duitsland, tekende vanaf jongs af aan en wilde daarom kunst studeren. Hij was zeventien toen de revolutie in Oost-Duitsland uitbrak (1989) en kwam voor het eerst in contact met het christendom. Max wilde er meer van weten en veranderde zijn plan: hij ging theologie studeren. Zijn favoriete citaat is van Jean Paul, een Duitse schrijver: ‘Kunst is niet het brood, maar de levenswijn.’ Inmiddels is Max theoloog, raadslid en mentor in een christelijke vereniging, speciaal voor kunstenaars. En Max is een tekenaar. Hij is zo bevlogen dat hij in 2017 met een paar vrienden de Urban Sketchers Leipzig opzette. Omdat er altijd zo veel meer te ontdekken en te tekenen is.
En dan reflectie: Max weet er wel raad mee. Links een koffietruck die bij een openluchtbioscoop stond. In eerste instantie werd hij getrokken door de gekleurde banden van de truck, maar al tekenend zag hij opeens het bakstenen gebouw van de spinnerij weerspiegeld in de auto. Rechts een tekening van de Duitse Nationale Bibliotheek, de zesde grootste bibliotheek ter wereld. Deze instelling verzamelt alles dat in de Duitse taal is gedrukt. In de glaswand van het gebouw zien we een aantal gebouwen aan de overkant weerspiegeld. O ja, dit nieuwe gebouw heeft de vorm van een liggend boek.
- Instagram: www.instagram.com/sketchermax
- Website: www.sketchermax.com

Lukas Mosimann uit Sankt-Gallen (Zwitserland) is architect en docent beschrijvende meetkunde en architectuur-tekenen uit de vrije hand voor studenten van de bacheloropleiding architectuur. Daarnaast is hij een fervent gravelbike-fietser. Hij stapt nooit een trein in zonder zijn schetsboekje, waar hij naar lieve lust medereizigers tekent. Lukas ziet wat de meesten van ons niet zien: ‘s avonds als het buiten donker is en de gordijnen nog open zijn, ziet hij zichzelf weerspiegeld in de grote ruit; hij ziet zelfs de boekenkast achter zich. Links heeft hij zijn eigen weerspiegeling met een zwarte ballpoint getekend; rechts een tekening van Lukas en zijn vrouw, die hij ziet in de glasruit, gemaakt met een 2B-potlood.
- Instagram: www.instagram.com/bike2work
- Flickr: www.flickr.com/photos/195629820@N04

Debby Davis uit Washingtonville, New York (Verenigde Staten) heeft het altijd leuk gevonden om interieurs te tekenen. Ze maakte vroeger haar moeder gek door haar omgeving te tekenen in plaats van te kijken naar die bijzondere show op de televisie. ‘Stop met dat krabbelen en let op!’, zei haar moeder dan. Uiteindelijk is de moeder van Debbie haar grootste fan geworden.
Pas geleden was ze bij een vriend in huis, plofte op de bank neer en tekende weer het interieur. Lastig, zo een groot, zwart vlak van de tv. Opeens zag ze het: haar eigen weerspiegeling in het zwarte glas van de televisie. Prachtig.

Mario Leimbacher uit Schöfflisdorf (vlak bij Zürich, Zwitserland) noemt zichzelf waarnemer, tekenaar, beeldmaker. Hij werkte als graficus, galeriehouder en docent visuele vormgeving in Zürich. Sinds 2014 werkt hij als tekenaar en is hij betrokken bij het organiseren van de bijeenkomsten van urban sketchers in Zürich en in de bergen bij Intragna, vlak boven de Italiaanse grens. Hij is tevens een van de oprichters van de Urban Sketchers Zwitserland.
Ook Mario is iemand die meer ziet dan de meeste tekenaars: hij ziet zichzelf elke dag in de thermoskan en maakt er dan meteen gebruik van om er een tekening van te maken. Een teapot-selfie noemt hij dat, hij heeft er al heel wat gemaakt. Het grappige is dat de tekening elke keer anders is. We zien de ramen, een schilderij, het plafond, de toren van de kerk, soms nog een ander in de kamer. Het is een andere manier van kijken, je realiseert je dat als je de rust neemt om een object goed te observeren, er altijd wel iets interessants is te zien.
- Facebook: www.facebook.com/mleimbacher
- Instagram: www.instagram.com/leimbachermario
- Flickr: www.flickr.com/photos/zeichnungen
- YouTube: www.youtube.com/watch?v=vUsgwxb-c0k
Nog meer inspiratie
YouTube:
- How to Draw Water Reflections: www.youtube.com/watch?v=rKfdtlvVo3c
- How to paint water – realistic water reflection wave painting tutorial: www.youtube.com/watch?v=gVqeIeZF5wY
- How to draw reflections in water using graphite pencils: www.youtube.com/watch?v=rCcyMKTn36k

Vind je het handig om deze inspiratieblog te bewaren? Klik dan HIER om de pdf te downloaden. Handig voor later, als je voor hetzelfde probleem staat. Op deze pdf staan extra veel klikbare internetlinks, zodat je op je gemak nog wat verder kunt rondsnuffelen. Veel plezier! Zo kan het ook.
De volgende keer: Water.
Heb je de vorige afleveringen gemist van Zo kan het ook? Hier kun je alsnog de vorige versies bekijken en downloaden:
- Aflevering 1: Blauwe lucht? Mmm
- Aflevering 2: Focus. Wat wil je tekenen?
- Aflevering 3: Er staat een boom in de weg.
- Aflevering 4: Kleurpotloden, wat kun je ermee?
- Aflevering 5: Hoezo perspectief?
- Aflevering 6: Wit is ook een kleur
- Aflevering 7: Tekenen in de auto
- Aflevering 8: Jasses, het regent, wat nu?
- Aflevering 9: Geen tijd om te tekenen? Echt niet?
- Aflevering 10: Bomen tekenen
- Aflevering 11: Alleen maar een potlood…
- Aflevering 12: Schetsboek vergeten!
- Aflevering 13: Perspectief zonder liniaal
- Aflevering 14: De torenspits past niet
- Aflevering 15: De echte kleur. Of niet.
- Aflevering 16: Binnen de lijntjes
- Aflevering 17: Tekst in je tekening
- Aflevering 18: Tekenen op gekleurd papier
- Aflevering 19: Het dak op
- Aflevering 20: Ik zie niets om te tekenen
- Aflevering 21: Spetteren en kliederen
- Aflevering 22: Thumbnails
- Aflevering 23: De kleur van schaduw
- Aflevering 24: Elke brug is anders
Alle tekenaars hebben toestemming gegeven voor het gebruik van hun tekening in deze blog. © Anne Rose Oosterbaan. Engelse editie: Erin Taylor
Recente reacties