USK interview: Richard Venema

door Roger Klaassen

We maken in dit interview kennis met Richard Venema. Hoewel: kennismaken? Richard is er al jaren bij als urban sketcher. Richard was één van de organisatoren van de allereerste National Sketch Day in 2016 in Utrecht. En hij is met Kitty van den Heuvel één van de drijvende krachten achter de Utrecht Urban Sketchers, een zeer actieve en enthousiaste groep. Kortom: een man van het eerste uur.

Richard is een geboren en getogen Utrechter, maar woont nu in Nieuwegein. Hij werkt op een jaloersmakende plek: de zendmast in Lopik, waar hij werkt als ‘broadcast engineer’. Ofwel: als we niet aan het tekenen zijn, maar voor de televisie hangen, dan zorgt Richard ervoor dat de signalen uit de ether uiteindelijk bij ons in huis komen. Tijdens het Symposium moest Richard dan ook enkele dagen verstek laten gaan. Door de extreme warmte waren er veel storingen, waardoor Richard aan het werk moest om de Tour de France helder in de huiskamers te krijgen.

Richards hobbies: radiozendamateurisme (‘Breakie-breakie’), de geschiedenis van Utrecht, Tai Chi en sinds kort de ukelele (we wachten op de eerste herkenbare melodie). En natuurlijk: tekenen.

Tekenen & urban sketching

Richard tekent al zijn hele leven. Eind jaren 70 was hij tekenaar in opleiding bij Giesbers Filmproducties in Amsterdam: ‘Daar maakten ze de filmpjes van de kraaiende haan, die de VARA televisie-avond openden. De achtergronden bij deze filmpjes werden elke dag aangepast aan de actualiteit (sneeuw, zon, storm) en de tekenaars in opleiding moesten dan de tekeningen op transparante plastic folie inkleuren. Een race tegen de klok: ’s middag tekenen en kleuren, dan op film zetten en s’avonds op TV.’

Daarna volgden nog vele tekencursussen en via een cursus bij Volksuniversiteit in Utrecht kwam Richard in aanraking met tekenen op locatie – ofwel wat nu ‘urban sketching’ heet.

Inmiddels zijn we jaren verder. Richard was mede-organisator van de eerste National Sketchday in Utrecht en samen met Kitty van den Heuvel richtte hij de Utrecht Urban Sketchers op: ‘Dat is voor mij een mooie combinatie van twee liefdes: tekenen en mijn interesse voor Utrecht. Bijna maandelijks organiseren Kitty en ik een bijeenkomst, waar regelmatig zo’n dertig tekenaars op af komen. Het doel is simpel: een fijne gezellige middag hebben en aan het einde elkaars tekeningen bekijken. En dan denken… o ja, zo had ik het ook kunnen doen.’

Extra leuk is dat Richard en Kitty er de afgelopen jaren in geslaagd zijn om ook in de koude wintermaanden aantrekkelijke (en warme) locaties te vinden in Utrecht, zoals het Universiteitsmuseum, het Catharijneconvent en Museum Speelklok. En er was een leuke expositie van Utrechtse urban sketches in het ZIMIHC theater.

Materialen

Richard tekent met voor urban sketchers bekende materialen. Hij maakt zijn tekening met een Pierre Noire diepzwart tekenpotlood (van Conté à Paris) en/of met vulpen. Hij heeft er verschillende, maar zijn favoriet is de Pilot Falcon (M) – een prijzig stuk gereedschap. De vulpennen vult hij met watervaste inkt (Noodlers Lexington Gray en Platinum Carbon Black). Voor de kleur gebruikt Richard aquarelverf van Daniel Smith.

Richard de gadgetman

Op de Facebookpagina van de Utrecht Urban Sketchers presenteert Richard regelmatig handige tekenhulpjes, die hij vaak zelf in elkaar knutselt.
Zo gebruikt hij een verfroerlatje (onthoud dat woord voor Scrabble!) om de horizon te vinden en om papier vast te klemmen, knutselde hij een hulpmiddel om hoeken te bepalen en gaf hij ons om verschillende redenen de tip een ultrasoon reinigingsapparaat aan te schaffen (was toen in de aanbieding bij een Duitse supermarkt).
Hieronder een voorbeeld van één van Richards gadgets.



‘Met de vakantie voor de deur, heb ik mijn reispenselen weer opgezocht. Helaas gaat het opbergen van het penseel in de huls (of dop) niet altijd goed bij mij: de haartjes knikken verkeerd en het penseel wordt beschadigd. Nu heb ik van een limonade rietje wat stukjes geknipt en met een mesje in de lengte een gleufje gesneden. Het rietje kun je nu openmaken, om de steel van het penseel doen en naar voren schuiven zodat de haartjes niet kunnen knikken. Dit maar eens proberen.’

De praktijk & tips

Richard: ‘Tekenen verbindt mensen, ik heb nooit een nare ervaring opgedaan bij urban sketching.’

Een voorbeeld van die verbinding tussen mensen maakte Richard mee in het nieuwe stationsgebied, de Sijpesteijnkade in Utrecht: ‘Ik heb er eens op een vroege zondagochtend getekend, vanaf een bouwlocatie. Na het hek wat opzij te hebben gezet bleek dat ik daar niet de enige was. Er sliep iemand en die meneer heeft twee uur naast mij staan praten. Na mijn tekensessie zijn we als vrienden uit elkaar gegaan. Waar hij het over had? Geen idee… ik spreek geen Pools.’

Met de Utrecht Urban Sketchers worden ook bijzondere, minder openbare locaties aangedaan: ‘In januari 2018 keken we vanaf de eerste etage van de Winkel van Sinkel uit op de Oudegracht, met werkelijk een geweldig uitzicht richting Domtoren. En een paar maanden geleden tekenden we op de Buurtoren, in storm en wind. Ik kan me dan zo verliezen in het uitzicht dat ik bijna vergeet te tekenen en alles op alles moet zetten om mijn tekening af te krijgen.’

‘Voor de niet-Utrechter zijn de omgeving van de Mariaplaats, Domplein en het begin van de Oudegracht (Twijnstraat) fijne tekenplekken. Het is er rustig, er is veel te zien en bij regen kun je gemakkelijk schuilen.’

Heb je nog een tekentip? Richard: ‘De tekentip waar ik nog steeds veel plezier aan beleef is …. one-line-sketching, het tekenen zonder op je papier te kijken (dit wordt ook wel ‘continuous line drawing’ of ‘blind contour drawing’ genoemd). Vreemd genoeg lijken moeilijke onderwerpen op deze manier makkelijker op papier te krijgen.’

Bedankt voor je verhaal en je tips, Richard. Na de vakantie zijn wij nog in de opstartmodus, dus we weten nog niet wie de volgende urban sketcher zal zijn in onze interviewserie.