Haarlem, april 2019 Handbook Travelogue Watercolour Journal (8 x 8 inch), Velpon lijmstift, collagepapier, conté potlood, Schmincke en Winsor & Newton aquarelverf, Platinum Carbon watervaste inkt, Lamy inkt (niet watervast), Lamy Safari vulpen, Tombow marker.
door Lijn Hof
Lichtgewicht, handig en snel te gebruiken. Dat zijn de eigenschappen waar de meeste urban sketchers op letten bij het kiezen van hun materiaal. Soms is het een hele toer om alles bij elkaar te houden bij het schetsen, dus hoe simpeler hoe beter. Losse papiertjes en een lijmstift liggen niet voor de hand. Toch gebruikt Kitty van den Heuvel die op locatie voor haar collages, die ze combineert met andere materialen.
Kitty: ‘Ik werk meestal in een watercolor journal van Handbook, een Travelogue. Ik vind het vierkante formaat erg prettig, als je het schetsboek openklapt, heb je een dubbel formaat landscape pagina. Ze zijn in Nederland helaas niet te verkrijgen, dus ik bestel ze meestal via het internet of neem ze mee uit Amerika.’ Voor de collages die ze maakt gebruikt Kitty papier uit boeken die ze op rommelmarkten koopt. Verder gebruikt ze de binnenkanten van enveloppen, scrapbookpapier en bedrukt ze zelf papier. En ze krijgt veel van anderen. Kitty: ‘Ik ga nooit de deur uit zonder papier en mijn lijmstift! De papiertjes bewaar ik in de envelop achter in mijn schetsboek.’ Soms gaat ze van huis met voorbewerkte pagina’s. Dat kan een gekleurde ondergrond zijn of een pagina met willekeurige stukjes papier als begincollage.
Kitty maakte deze schets tijdens een sketchcrawl van de Haarlem Urban Sketchers. ‘We zaten op het terras van restaurant ML, aan de voet van de Bavo. Ik plakte dit keer ter plekke de papiertjes op de pagina’s. Na de ondergrond ben ik begonnen met tekenen. Natuurlijk had ik mijn schetsboek kunnen draaien om de hele toren van de Bavo erop te krijgen, maar dit leek mij leuker. Die hele kerk, met toren, is wat mij betreft te groot om op één pagina te krijgen; chapeau voor iedereen die dat toch is gelukt! Ik heb geschetst met een zwart Conté potlood, daar krijg je goede zwarte lijnen mee, en omdat het een soort krijt is, kun je er niet te gedetailleerd mee werken. Daarna heb ik met aquarelverf de schets ingekleurd. Ik doe dat niet te nauwkeurig en als de lijnen een beetje doorlopen vind ik dat geen probleem. Het geeft weer wat diepte aan de schets. Ik meng aquarelverf zowel op mijn palet als op papier. Met wateroplosbare inkt in een Lamy vulpen en een zwarte Tombow marker heb ik nog wat schaduw aangebracht.
Het mag speels zijn, vindt Kitty. ‘Voor mij is schetsen ook echt schetsen. Niet het maken van het perfecte staat voorop, maar het experimenteren met materialen en vooral het lekker bezig zijn zonder me af te vragen of het wel mooi wordt en of alle lijntjes wel goed of recht staan. Voor mij is de combinatie van collage en schetsen een natuurlijk gevolg van het werk dat ik voor de verkoop maak.
Buiten mijn werk als project manager maak ik ook vooral mixed media werk met papier, textiel en collage. Ik verkoop via exposities en het internet. Daarnaast maak ik ook illustraties en patronen die ik via art licensing ‘uitleen’ aan voornamelijk buitenlandse bedrijven voor het bedrukken van bijvoorbeeld kaarten, giftbags en home decor producten.’
Wie Kitty ziet werken, krijgt de neiging om papier te sparen, op rommelmarkten in oude boeken te snuffelen, pakpapier te bewaren. Kitty heeft een ruime voorraad, zegt ze. Dus verzamel vooral voor jezelf. Het is aanstekelijk.
Wie naar het buitenland gaat kan de stoute schoenen aantrekken en contact opnemen met de plaatselijke urban sketchers. De kans is groot dat een ontmoeting geregeld wordt en wie weet neemt iemand je mee naar een bijzondere tekenplek die je in je eentje niet zo snel gevonden zou hebben. En jij kunt, dat spreekt vanzelf, op jouw beurt urban sketchers ontmoeten die deze kant opkomen. Dat kan allemaal op een ongedwongen manier geregeld worden. Er is altijd wel iemand die tijd vrij weet te maken en zo niet, dan komt er ooit wel een volgende gelegenheid ergens anders. Dat ongedwongene is een van de grote charmes van urban sketching.
Natasha Maurits nam in de zomer van 2018 deel aan het symposium in Porto en wist toen al dat ze in oktober van dat jaar voor haar werk naar een congres in Hong Kong zou gaan. Natasha: ‘Op de laatste dag in Porto, toen er groepsfoto’s gemaakt werden van schetsers per land, vielen de Hong Kong sketchers met hun grote vlag behoorlijk op! Ik heb toen al contact gezocht met Alvin Wong (contactpersoon voor de USK Hong Kong) en gevraagd of ik hen mocht benaderen als ik zou komen. En natuurlijk mocht dat.’ Helaas viel het bezoek van Natasha samen met een regionaal evenement waar veel sketchers naartoe gingen, maar gelukkig reageerden Victor Law en Laurence Lai op Natasha’s oproep op de Facebookpagina van de USK Hong Kong.
Natasha: ‘Ze hebben me een unieke en hele bijzondere ervaring bezorgd! Ze vroegen me mee naar Shum Shui Po, een drukke, dynamische volkswijk van Kowloon, waar toeristen eigenlijk niet komen. Eerst hebben we samen ontbeten, op zijn Hong Kongs. (Wat vooral vet en veel betekent.) Daarna hebben ze me rondgeleid en me onder andere op de typische lokale bouwstijl met afgeronde hoeken gewezen. Op een relatief rustig plekje in de schaduw zijn we toen neergestreken en daar heb ik deze schets gemaakt.’ Natasha tekende in haar Roberson schetsboek. ‘Super papier. 190 grams en beide zijden zijn beschilderbaar. Helaas bijna niet te krijgen, Roberson schetsboeken worden mondjesmaat in Engeland gemaakt.’
Natasha: ‘We hebben ook weer afgesloten met een maaltijd. Er was genoeg tijd om met elkaar te praten en meer te leren over de Hong Kongse levensstijl. Natuurlijk heb ik de Hong Kong schetsers gevraagd om de naam van Shum Shui Po in Chinese karakters op mijn schets te zetten! Ik vond het een heel bijzondere ervaring. Voor mij symboliseert deze schets het feit dat je als urban sketcher als het ware deel uitmaakt van een grote wereldwijde familie.’
Wie meer werk van Natasha wil zien kan een kijkje nemen op haar Instagram pagina: @winter600.
Fabriano 200 g/m2 papier A3, Talens Oostindische inkt, aquarelpenseel voor de verdunde inkt, hard, borstelig lijmkwastje voor de gebroken grijstint en een puntig stokje voor de lijnen.
door Lijn Hof
Je moet ergens beginnen als urban sketcher. In het begin zoek je misschien houvast en werk je volgens de regels. Wanneer ben je eraan toe om die regels weer een beetje los te laten?
Rob van Roon heeft, als zoveel andere schetsers, nooit een kunstopleiding gevolgd.
‘Ik moest het mezelf een beetje aanleren,’ zegt hij. ‘Ik ben begonnen met de klassieke aanpak: zorgen dat de verhoudingen kloppen door over mijn gestrekte arm heen te kijken en met een potloodje de hoeken en afstanden in te schatten en op papier over te brengen. Dat vond ik het minst leuke onderdeel. Interessanter was het om daarna meer detail en sfeer in mijn tekeningen te krijgen met verdunde inkt en fineliners. Soms wat waterverf.’
Strakke, technisch goed uitgevoerde schetsen, zijn vaak niet de mooiste, vindt Rob. ‘Misschien wel knap, maar vaak ook saai. Helaas is het omgekeerde ook niet altijd een succes. Enthousiast aanrommelen met alle mogelijke materialen en kleurtjes is leuk voor de maker, maar niet altijd voor de kijker.’
Naarmate hij meer ervaring kreeg, en iets meer lef, durfde hij duidelijkere keuzes te maken.
Rob: ‘Accenten leggen en delen van mijn onderwerpen weg laten. Maar dat is nog steeds wel lastig: de neiging om het gewoon te tekenen blijft groot. Wat betreft materiaal ben ik steeds vaker gaan werken met Oost-Indische inkt en een rietpen of een ander houtje met een punt eraan. Dat bevalt me nog steeds goed.’
Het avontuur zoekt hij op door niet eerst een opzet met potlood te maken, maar meteen met inkt te werken. Of hij schetst eerst met houtskool om daarna met inkt de details aan te zetten.
Rob: ‘En als ik weer eens in de technische modus aan het schetsen ben, grijpt soms de voorzienigheid in. Zo wilde ik in een schets een zijmuur een subtiele grijze schaduw geven, maar doopte mijn kwast in het verkeerde potje, met de donkerste inkt. Het resultaat was een veel krachtiger beeld. Voorzichtigheid is vaak je grootste vijand.’
Rob is naar de Betuwe verhuisd en werkt in plaatsjes als Buren, Wijk bij Duurstede en Culemborg.
Rob: ‘Dit was zo’n ochtend waarin alles samen kwam. Een mooie dag in maart in het rustige, sfeervolle Buren. Een plekje gevonden zonder last van gemotoriseerd verkeer en ik kreeg koffie aangereikt door een aardige bewoonster. En de ooievaar ging op tijd op zijn nest staan voor een portret in twee lijntjes. Ik teken graag met een simpel puntig takje en Oost Indische inkt. Voor deze tekening heb ik twee vellen A3 aan elkaar geplakt. Ik heb bewust rechtsonder een deel open gelaten om het niet te rommelig te maken. Het poortje linksonder heb ik extra zwart gemaakt. Daar kijk je dan als eerste naar. Je blik gaat via de daken schuin omhoog en eindigt bij de ooievaar.’
Misschien was die ooievaar een extraatje. Een kleine bonus van de voorzienigheid als beloning voor het lef om de regels los te laten.
Rob van Roon
Lijn Hof is op zoek naar het verhaal achter de schets. Heb je zelf een schets met een verhaal, of een schets van een speciale plek of gebeurtenis? Een schets van je lievelingsplek, waar je telkens weer terugkomt? Neem dan contact op met Lijn Hof via Facebook. En als je niet op Facebook zit, stuur dan een mailtje naar Roger, van de redactie. We zouden het heel fijn vinden als je wil meedoen!
Staedtler pigment liner 0,05. Aquarelverf van Winsor&Newton en Van Gogh. Canson Montval Aquarelpapier 300g/m2 – 10,5 x 15,5 cm.
door Lijn Hof
Een vakantiefoto maken gaat snel, zelfs als je er extra je best op doet. En je weet één ding bijna zeker: de foto die je zojuist hebt opgeslagen bestaat al. Ergens. Het kan niet anders of iemand fotografeerde dezelfde bergtop, hetzelfde uitzicht, hetzelfde straatje vanuit dezelfde hoek. De meeste vakantiefoto’s hebben broertjes en zusjes, een hele rij. En al die broertjes en zusjes lijken op elkaar.
Tekenen duurt langer. Je kijkt en kijkt nog eens, beslist wat je benadrukt of weglaat. Je maakt verbinding met je omgeving. Als je later je vakantieschetsen bekijkt kun je terugreizen naar die ene plek. Je weet weer hoe warm het was of hoe koud, hoe het er rook, of het druk was of juist niet. En áls je schets ergens broertjes of zusjes heeft, weet je één ding bijna zeker: ze lijken niet op elkaar, of hoogstens een beetje. Zelfs als iemand hetzelfde straatje tekende vanuit dezelfde hoek, is het resultaat anders.
Inge van der Storm maakte een reis. Ze zou per juli 2017 met pensioen gaan en wilde dat vieren met een lange tocht. Ze nam zich voor onderweg te tekenen.
Inge: ‘Mijn reis duurde drie maanden: augustus, september, oktober. Nadat ik had uitgezocht waar ik heen wilde, heb ik mensen gevraagd om een stukje met me mee te gaan. Zo gebeurde het dat ik voor vijftig procent alleen reisde, en voor vijftig procent een reisgenoot had. Tijdens de gedeeltes die ik alleen reisde heb ik geprobeerd contact te zoeken met andere urban sketchers. Dat is gelukt in Barcelona en in Moskou.’
De reis begon in Frankrijk en via Spanje, Italië, Griekenland, Rusland, Oezbekistan, Kazachstan en China arriveerde Inge in Japan.
Inge: ‘Ik heb geprobeerd zoveel mogelijk over land te gaan. Van Spanje naar Italië en van Italië naar Griekenland nam ik de boot en twee keer nam ik het vliegtuig voor een korte vlucht. De terugreis deed ik ook met het vliegtuig. En overal heb ik getekend. In de trein, op de boot, op het vliegveld, in de metro, op pleinen, in straatjes; in de Sagrada Familia, in Perugia, bij de Akropolis, in het Kremlin, in Oezbekistan, maar een van de meest memorabele momenten was het tekenen op de Chinese Muur.
Het is al een hele belevenis (en een tour de force) om de Chinese Muur te beklimmen, maar om daar ter plaatse te zitten schetsen is natuurlijk helemaal superbijzonder. Er zijn daar heel wat selfies gemaakt met mij erop. Nou is het sowieso heel leuk om ergens te zitten tekenen en reacties van mensen te krijgen. Grappig genoeg kan het per land heel erg verschillen hoe men reageert, of men überhaupt reageert! In Rusland bijvoorbeeld krijg je helemaal geen belangstelling van (Russische) voorbijgangers, in Oezbekistan heel veel.’
Deze schets van de Chinese Muur past op een ansichtkaart. Sterker nog: het ís een ansichtkaart. Inge had zich voorgenomen haar tekeningen tijdens de reis te fotograferen en de originelen naar familie en vrienden te sturen. Ze maakte meer dan 140 tekeningen/aquarellen en verstuurde er 114.
Inge: ‘ Wat ik niet verstuurd heb is óf mislukt, óf ik kon er geen afscheid van nemen. Deze tekening van de Chinese Muur is niet meer in mijn bezit, die heb ik ook verstuurd. Jammer? Ach, ik heb er een foto van, en ik heb hem opgenomen in het boek dat ik van deze reis gemaakt heb.
De Chinese Muur is geen rechttoe rechtaan muur waar je rustig op wandelen kan. Hij golft over het bergachtige landschap, dus je klimt en daalt. Soms is hij echt behoorlijk steil, dan loop je op een trap met heel hoge treden. Het uitzicht is prachtig, met het vervolg van de muur in de verte en omdat ik er in oktober was, zag ik de herfstkleuren van het landschap. Natuurlijk kon zo’n iconisch monument niet in mijn verzameling reistekeningen ontbreken.’
Een lange tocht vraagt om economisch pakken. Inge zocht op Internet naar slimme oplossingen en maakte naar een voorbeeld van Liz Steel een ondergrond van polypropeen. Daarop pasten haar twee kleine Winsor&Newton aquareldoosjes (een van 100 jaar geleden en een recent aangeschaft). Ze deelde de doosjes opnieuw in en verving dubbele kleuren door nieuwe napjes die ze vulde met Van Gogh aquarelverf uit tubetjes.
En zo kregen familieleden en vrienden van Inge zelfgemaakte ansichtkaarten. Prachtige schetsen waarvan je één ding zeker wist: ze waren uniek. En als ze toch ergens een broertje of zusje hadden, leken ze daar niet of nauwelijks op.
Talens Oostindische inkt (geen spelfout, zo schrijft Talens het zelf), aquarelpenselen, Chinese kalligrafeerpenselen en een 21×14,5 cm schetsboek (merk onbekend).
door Lijn Hof
De mooiste schetsen zijn misschien wel die paar die je later als een doorbraak ziet. Toen kreeg je iets in de vingers, toen lukte wat steeds zo moeilijk leek, toen leerde je iets bij. Dat kan alleen als je fouten durft te maken. ‘To sketch dangerously,’ noemt Nino van Vuuren het.
Nino ging in maart op pad met de Haarlem Urban Sketchers. Ze had een goedkoop schetsboekje mee, met papier wat haar niet beviel.
Ze vertelt er in het Engels over. Omdat de Urban Sketchers beweging een internationaal karakter heeft, heb ik besloten haar woorden niet te vertalen.
Nino: ‘The sketchbook has no brand name and I haven’t seen it in any shop since I bought it, which is probably good, because I really dislike the paper. Although the paper didn’t buckle a lot, the surface of the paper could not handle multiple washes of paint. Luckily it was cheap, so I set out to see how fast I could fill it up. That in turn freed me up to sketch dangerously, without fear of making mistakes. That I would recommend to anyone who wants to grow in their Urban Sketching skills.’
In het station van Haarlem maakte Nino een overzichtschets vanaf spoor 1.
De tekening is gemaakt met Oostindische inkt van Talens, Chinese kalligrafeerpenselen en aquarelpenselen. De kalligrafeerpenselen zijn handig omdat ze veel inkt kunnen vasthouden, zodat je lang kunt doorwerken zonder opnieuw in te dopen. Bovendien worden ze niet zo snel aangetast door de inkt. Aanvullend gebruikt Nino het liefst synthetische aquarelpenselen; die kunnen beter tegen inkt dan penselen van natuurlijk haar.
Nino: ‘This sketch is special to me for two reasons. Firstly from a technical side it was a breakthrough sketch for me. I have for a long while been pushing myself to sketch more freely and without drawing in pencil first. This was the first sketch where I felt like I had a breakthrough regarding this. I sketched it directly with ink and brush. When I made mistakes I just went on. In the end I feel like I managed to capture both the perspective and chiaroscuro well.’
En dan was er nog de schetsplek zelf.
Nino: ‘This is of one of my favourite stations and somewhere I come often. We lived in the Netherlands for just over a month when I first came to see what Haarlem was like. As soon as I stepped off the train I knew it had to be a beautiful city, because the station was so beautiful. (It is also a Rijksmonument.) As I walked through the city that day I knew that Haarlem was where I wanted to stay. I have since fallen in love with the city and its people. Whenever we come back after being away for a couple of days, I feel a sense of rest coming over me as I step out onto the platform, knowing that I was home again.’
Veel schetsers zien op tegen het werken met losse inkt op locatie, maar als je het handig aanpakt is het goed te doen.
Nino neemt haar potje inkt uit voorzorg mee in een plastic zip-lock zakje, ook al heeft het tot nu toe niet gelekt. Verder neemt ze een rond palet mee.
Nino: ‘Into this I drip a few drops of ink, depending on how light or dark I want the shade to be, and dilute it with water. I usually make just three shades, one very light, one medium and one dark shade. I like to start off with the lightest shade to plot in the basic shapes. (And with lightest I mean slightly-dirty-water light.) Thereafter I like to block out the white areas with a white wax crayon to make sure they stay white, after which I build up the shapes with the darker shades. I always take some kitchen towel along to wipe my brush on or dab the paper with. It also comes in useful when cleaning up again: I just wipe the palette clean with the kitchen towel and throw it in the nearest bin.’
En dat alles lukte Nino die dag op het station met handschoenen aan. ‘I remember that it was quite cold and it only got colder as the day wore on. I was so glad that I had packed my fingerless gloves, because I needed them!’
Het verhaal van Nino maakt nieuwsgierig. Tijd voor een potje inkt en een rottig schetsboek met papier waarop je onbevreesd je gang kunt gaan.
Nino van Vuuren
OPROEP!
Dit was het vijfde artikel waarin Lijn Hof op zoek gaat naar het verhaal achter de schets. Ze is op zoek naar nog meer van jullie verhalen!
Heb je zelf een schets met een verhaal, of een schets van een speciale plek of gebeurtenis? Een schets van je lievelingsplek, waar je telkens weer terugkomt?
Neem dan contact op met Lijn Hof via Facebook. En als je niet op Facebook zit, stuur dan een mailtje naar Roger, van de redactie. We zouden het heel fijn vinden als je wil meedoen!
Nino van Vuuren
Recente reacties